Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. Dlatego też może się o niego ubiegać nie tylko rodzina zmarłego, ale również pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego, jeśli wykażą, że ponieśli koszty związane z pochówkiem.

Świadczenie to jest wypłacane w ramach systemu ubezpieczeń społecznych. Jak wynika z art. 77 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

1. ubezpieczonego;

2. osoby pobierającej emeryturę lub rentę;

3. osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;

4. członka rodziny (tj. małżonka; rodzica, ojczyma, macochy oraz osoby przysposabiającej; dzieci własnych, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobionych i dzieci umieszczonych w rodzinie zastępczej; przyjętych na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności innych dzieci niż wymienione wcześniej; rodzeństwa; dziadków; wnuków; osoby, nad którą została ustanowiona opieka prawna) osoby wymienionej w pkt 1 i 2.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje również w razie śmierci ubezpieczonego po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego.

Wysokość zasiłku pogrzebowego wynosi 4 000 zł. Taka kwota przysługuje członkowi rodziny, który organizuje pogrzeb. Nie mają znaczenia poniesione przez niego koszty. Jeżeli pogrzeb organizuje pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, albo osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego, to zasiłek jest wypłacany w wysokości odpowiadającej wysokości poniesionych kosztów, nie więcej niż 4 000 zł. W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub podmiot zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty – proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.

Omawiany zasiłek wypłaca ZUS niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do stwierdzenia uprawnień do zasiłku. Warto pamiętać, że możliwe jest również upoważnienie zakładu pogrzebowego do odbioru tego świadczenia i wtedy środki trafiają bezpośrednio do firmy, która zorganizowała pochówek.

Zgodnie z art. 81 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w razie niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od daty śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje. Jeżeli zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w terminie określonym w ust. 1 było niemożliwe z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej, prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu.