Prawo Pracy
21.01.2025 r.
5 min

Zwolnienie od pracy na czas oddania krwi

Magdalena Jeziorska

Radca prawny

Skopiuj link
Prawo Pracy
21.01.2025r.
5 min

Krew to niezwykle cenny i wciąż deficytowy produkt. W wielu sytuacjach krew ratuje życie. Osoby, które decydują się na oddanie krwi lub jej składników, otrzymują legitymację honorowego dawcy krwi, a także przysługują im określone przez ustawodawcę uprawnienia.

Zgodnie z ustawą o publicznej służbie krwi krwiodawstwo jest oparte na zasadzie dobrowolnego i bezpłatnego oddawania krwi i jej składników.W ciągu roku kobieta może oddać krew pełną maksymalnie 4 razy, a mężczyzna – 6. Przerwa między donacjami musi wynosić minimum 8 tygodni. 

Oddanie krwi stanowi wysiłek dla organizmu, dlatego też ustawodawca przewidział szereg przywilejów, z których każdy honorowy dawca krwi może skorzystać. Zostały one wymienione w art. 9 ust. 1 ustawy o publicznej służbie krwi. Zgodnie z jego treścią zasłużonemu honorowemu dawcy krwi i honorowemu dawcy krwi przysługuje:

1. zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych w dniu, w którym oddaje krew, oraz w dniu następnym, a także na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 2982 kodeksu pracy;

2. zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy;

3. zwrot kosztów przejazdu do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi na zasadach określonych w przepisach w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju; koszt przejazdu ponosi jednostka organizacyjna publicznej służby krwi;

4. posiłek regeneracyjny.

Pierwsze dwa uprawnienia odnoszą się do pracy krwiodawcy i są skierowane do pracodawcy, natomiast 3 i 4 są realizowane przez jednostki publicznej służby krwi. Dni wolne dla honorowego dawcy krwi są płatne przez pracodawcę, a do wyliczenia należnego wynagrodzenia stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy. Można przyjąć, że z tytułu krwiodawstwa kobieta będzie mogła skorzystać z 8, a mężczyzna 12 dodatkowych dni wolnych od pracy. Płytki krwi można oddać 12 razy w ciągu roku, nie częściej niż co 4 tygodnie, niezależnie od płci. Dlatego też dawcy płytek przysługiwać będą dodatkowe 24 dni wolne. Natomiast dawcy osocza mogą otrzymać aż 48 dodatkowych dni wolnych. Osocze można oddawać maksymalnie 24 razy w ciągu roku (co dwa tygodnie). 

W omawiany zakresie zastosowanie znajduje także § 12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 roku w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Na podstawie tego przepisu pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi. Pracodawca jest również obowiązany zwolnić od pracy pracownika, będącego krwiodawcą, na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy. Z powyższego wynika, że wymiar zwolnienia od pracy w celu oddania krwi określa stacja krwiodawstwa w zaświadczeniu, które wydaje po oddaniu krwi. Przyjmuje się, że jeżeli w zaświadczeniu nie wskazano czasu zwolnienia (przedziału lub ilości godzin w ciągu dnia), to pracodawca powinien uwzględnić cały dzień jako wolny od pracy. Natomiast zwolnienie udzielane w związku koniecznością przeprowadzenia przez pracownika będącego krwiodawcą zleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich udzielane jest na czas tych badań. Trzeba jednak pamiętać, że pracownik może z niego skorzystać jedynie w przypadku, gdy rzeczone badania nie mogą być wykonane w czasie wolnym od pracy. Jeżeli pracownik może poddać się badaniom poza godzinami pracy, to zwolnienie mu nie przysługuje.

Trzeba pamiętać, że pracownik powinien z wyprzedzeniem powiadomić swojego pracodawcę o planowanej nieobecności w pracy, aby nie wpłynęła ona negatywnie na organizację pracy w zakładzie.