Regulamin pracy ustala pracodawca w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. W razie nieuzgodnienia treści regulaminu pracy z zakładową organizacją związkową w ustalonym przez strony terminie, a także w przypadku, gdy u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, regulamin pracy ustala pracodawca.
Ustawodawca w art. 104 § 1 kodeksu pracy określił, że regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. W tym szeroko zarysowanym zakresie przewidziano także szczegółowe elementy, które powinny znaleźć się w jednym z podstawowych aktów wewnętrznych prawa pracy.
Można przyjąć, że zakres przedmiotowy regulaminu pracy obejmuje trzy zasadnicze grupy zagadnień. Są to:
1. postanowienia ustalające organizację i porządek w procesie pracy;
2. postanowienia określające prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z procesem pracy;
3. informacje o karach stosowanych z tytułu odpowiedzialności porządkowej..
Zgodnie z art. 1041 § 1 kodeksu pracy regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności:
1. organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej;
2. systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy;
3. (uchylony)
4. porę nocną;
5. termin, miejsce, czas i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia;
6. wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom;
7. rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego;
7a. wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe;
8. obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą;
9. przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Oczywiście należy mieć na względzie, że niektóre z wyżej wymienionych elementów powinny zostać umieszczone w regulaminie pracy jedynie w przypadku, gdy są adekwatne do realiów pracy w danym zakładzie pracy, np. jeżeli pracodawca zatrudnia młodocianych.
Oprócz przywołanych powyżej zagadnień regulamin pracy powinien zawierać informacje o karach stosowanych zgodnie z art. 108 kodeksu pracy z tytułu odpowiedzialności porządkowej pracowników (art. 1041 § 2 kodeksu pracy).
Regulamin pracy może również odnosić się do:
- wprowadzania przerwy w pracy niewliczanej do czasu pracy, przeznaczonej na przykład na spożycie posiłków lub załatwienie spraw osobistych;
- zasad odpracowania prywatnych wyjść;
- szczegółowych obowiązków pracowników, jak na przykład:
- właściwego wykonywania pracy, poprzez nieniszczenie, niepsucie maszyn i urządzeń,
- samowolnego nieopuszczania stanowiska pracy;
- zasad postępowania w razie stwierdzenia nietrzeźwości pracownika;
- zasad postępowania w sprawie udzielania urlopów wypoczynkowych i innych zwolnień od pracy;
- określenia czasu i miejsca przyjmowania pracowników przez kierownika zakładu;
- organizowania stanowiska pracy;
- zasad dostarczania pracownikom sprzętu i materiałów.