Definicję dyżuru odnajdziemy w art. 151⁵ kodeksu pracy. Ustawodawca wprost wskazuje, iż jest to zobowiązanie pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. W świetle art. 151⁵ § 2 kodeksu pracy czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy.

Warto wskazać na parametry, których nie może naruszać dyżur. Zgodnie z art. 151⁵ § 2 kodeksu pracy czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku dobowego oraz tygodniowego. Ograniczenie to występuje zarówno w przypadku dyżuru tzw. domowego, jak i dyżuru realizowanego w zakładzie pracy lub innym „niedomowym” miejscu. Okres nieaktywnego domowego dyżuru nie wymaga szczególnej rekompensaty, natomiast w przypadku wykonywania zakładowego dyżuru pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego – stosowne wynagrodzenie.

Jak wynika z art. 104¹ § 1 pkt 2 oraz art. 150 § 1 kodeksu pracy, rozkłady czasu pracy ustala się w prawie wewnątrzzakładowym obowiązującym u danego pracodawcy. Z art. 129 § 3 kodeksu pracy wynika, iż rozkład czasu pracy danego pracownika może być sporządzony – w formie pisemnej lub elektronicznej – na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej 1 miesiąc. Dotyczy to jednak tzw. nierównomiernych rozkładów czasu pracy. Jak należy postąpić w przypadku stosowania podstawowego systemu czasu pracy z rozkładem czasu pracy od poniedziałku do piątku?

Ustawodawca w art. 151⁵ § 1 kodeksu pracy używa określenia „poza normalnymi godzinami pracy”. Pojawia się więc pytanie, czy dyżur może dotyczyć także sytuacji „poza normalnymi dniami pracy”? Analizując celowość regulacji związanych z czasem pracy oraz z samym dyżurem należy wskazać, iż punktem odniesienia do instytucji dyżuru pracowniczego są obowiązujące zatrudnionego normy czasu pracy oraz jego rozkład czasu pracy (dobowy wymiar i/lub „przeciętnie pięciodniowe” dni pracy). Pomimo literalnego brzmienia tej normy, dyżur może być więc polecony poza normalnymi godzinami, to jest poza ustalonym rozkładem czasu pracy, obejmującym zarówno godziny, jak i dni pracy.