Pracownik ma obowiązek pozostawania w czasie pracy w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Powinien ten czas przeznaczyć na oczekiwanie na polecenia pracodawcy, wykonywanie ich i bycie zdolnym do ich wykonywania.

Co do zasady, pracownik nie może poświęcać czasu pracy za załatwianie innych spraw niż zawodowe. Może jednak zwrócić się do pracodawcy z wnioskiem o zwolnienie go od pracy w celu załatwienia swoich spraw osobistych. Jeśli pracodawca go uwzględni, to pracownik będzie mógł zająć się prywatnymi sprawami w czasie, który powinien być dla niego czasem pracy. Zazwyczaj będzie to skutkować również koniecznością odpracowania czasu poświęconego na sprawy osobiste.

Z art. 151 § 2¹ Kodeksu pracy wynika, że nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych czas odpracowania zwolnienia od pracy, udzielonego pracownikowi na jego pisemny wniosek, w celu załatwienia spraw osobistych. Odpracowanie zwolnienia od pracy nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku. Z przepisów nie wynika, w jakim okresie to odpracowanie powinno nastąpić. Nie ulega jednak wątpliwości, że najbardziej pożądanym rozwiązaniem jest odpracowanie w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym nastąpiło zwolnienie od pracy. Taka sytuacja pozostaje bez wpływu na należne pracownikowi wynagrodzenie.

Jeżeli natomiast pracownik w jednym miesiącu skorzysta ze zwolnienia na załatwienie spraw osobistych, a w kolejnym ten czas odpracuje, to takie zdarzenia będą miały wpływ na wysokość jego wynagrodzenia. W miesiącu zwolnienia od pracy powinno ono zostać obniżone o godziny brakujące do obowiązującego wymiaru czasu pracy, a w miesiącu odpracowania podwyższone o wynagrodzenie należne za odpracowane godziny.

Jeśli strony stosunku pracy ustalą, że pracownik nie jest zobowiązany do odpracowania czasu, który poświęcił na załatwienie spraw osobistych, to pracodawca będzie mógł pomniejszyć należne pracownikowi wynagrodzenie za ten czas. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby pracodawca zadeklarował wypłatę pracownikowi wynagrodzenia za czas zwolnienia, które zostało nieodpracowanie.