Umowa o pracę zawsze stanowi obowiązkowy tytuł do ubezpieczeń społecznych. Natomiast umowa zlecenie jest takim tytułem tylko wtedy, gdy zleceniobiorca nie podlega tym ubezpieczeniom z innego tytułu i tylko wtedy, gdy podstawą wymiaru składek z tego innego tytułu jest kwota co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę (obecnie 4 666 zł brutto).

Ustawodawca dopuszcza dobrowolne odprowadzanie składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z tytułu umowy zlecenia, w przypadku posiadania innego obowiązkowego tytułu. Nie można jednak dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia chorobowego, jeśli opłaca się składki na to ubezpieczenie z innego tytułu.

W przypadku, gdy zleceniobiorca w trakcie wykonywania zlecenia równocześnie nawiąże stosunek pracy z innym podmiotem, gwarantujący mu co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, musi niezwłocznie poinformować o tym fakcie zleceniodawcę. W takiej sytuacji dochodzi do zbiegu tytułów do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Skutkuje to koniecznością wyrejestrowania zleceniobiorcy z obowiązkowych ubezpieczeń z tytułu umowy zlecenia i pozostawieniem wyłącznie ubezpieczenia zdrowotnego. Jeśli jednak dochód z umowy o pracę spadnie poniżej kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, to powstaje konieczność zgłoszenia zleceniobiorcy do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz – na jego wniosek – do ubezpieczenia chorobowego.

Należy pamiętać, że prawo do świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa przysługuje tylko z jednego źródła – nawet, jeśli ubezpieczony opłaca składki na ubezpieczenie społeczne z jednego tytułu obowiązkowo, a z drugiego dobrowolnie. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy osoba podlega ubezpieczeniom społecznym obowiązkowo z obu tytułów, a z umowy o pracę nie osiąga minimalnego wynagrodzenia. Wówczas można skorzystać ze świadczeń z ubezpieczenia chorobowego z obu źródeł, pod warunkiem dobrowolnego przystąpienia do ubezpieczenia chorobowego z tytułu zlecenia.

Zleceniobiorca ma obowiązek niezwłocznie informować zleceniodawcę o wszelkich zmianach okoliczności faktycznych mających wpływ na zakres ubezpieczenia. Zaniechanie w tym zakresie może spowodować konieczność złożenia dokumentów korygujących za okresy pobranego zasiłku, a w przypadku nienależnie wypłaconego świadczenia – jego zwrotu.

Dodatkowo zleceniobiorca powinien przedstawić pisemne oświadczenie o posiadaniu innych tytułów do ubezpieczeń. Jeżeli zleceniodawca ma wątpliwości co do zgodności danych zawartych w oświadczeniu ze stanem faktycznym, ma prawo wystąpić do ZUS z wnioskiem o ustalenie prawidłowego statusu ubezpieczeniowego.