Urlop na żądanie to szczególny rodzaj urlopu wypoczynkowego. Nie uwzględnia się go w planie urlopów. Z takich 4 dni w roku kalendarzowym pracownik może skorzystać w sytuacjach nagłych.

Jak wynika z dyspozycji art. 167² kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Nie oznacza to jednak, że pracodawca jest bezwzględnie związany wnioskiem pracownika. Aby pracownik mógł skorzystać z urlopu na żądanie, pracodawca musi wyrazić na to zgodę.

Pracownik powinien wystąpić o udzielenie urlopu na żądanie najpóźniej w dniu tego urlopu, do chwili przewidywanego rozpoczęcia pracy według obowiązującego go rozkładu czasu pracy. W wyroku z dnia 15 listopada 2006 roku, sygn. akt I PK 128/06, Sąd Najwyższy stwierdził, iż: „wniosek o udzielenie urlopu na żądanie powinien być zgłoszony w dniu rozpoczęcia urlopu, ale najpóźniej do chwili przewidywanego rozpoczęcia pracy przez pracownika. Inaczej mówiąc, pracownik powinien zgłosić wniosek o udzielenie urlopu na żądanie najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu, ale przed rozpoczęciem swojego dnia pracy (przed godziną, od której powinien pracować według obowiązującego go rozkładu czasu pracy). Może się, oczywiście, zdarzyć, że z powodu nadzwyczajnych okoliczności życiowych pracownik nie będzie w stanie zgłosić wniosku o udzielenie mu urlopu w powyższym terminie; okoliczności te będą jednak wyłączały winę pracownika w przypadku nieobecności w pracy i spóźnionego zgłoszenia wniosku urlopowego”.

Pracownik nie może rozpocząć urlopu na żądanie bez udzielenia go przez pracodawcę. „Wniosek o udzielenie urlopu jest bowiem tylko żądaniem w rozumieniu art. 167² k.p. [kodeksu pracy], zaś możliwość skorzystania z tego uprawnienia zależy od udzielenia urlopu przez pracodawcę. Samo zawiadomienie pracodawcy o zamiarze wykorzystania urlopu nie jest podstawą do zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy, a zatem rozpoczęcie korzystania z urlopu bez oczekiwania na decyzję pracodawcy nie usprawiedliwia nieobecności w pracy, wobec czego jest naruszeniem obowiązków pracowniczych, w szczególności ujętego w art. 100 § 2 pkt 1 k.p. [kodeksu pracy] obowiązku przestrzegania czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2008 r., sygn. akt II PK 26/08).