Członkowie obwodowych i terytorialnych komisji wyborczych podczas wyborów prezydenckich wypełniają swoje obowiązki w tym zakresie niezawodowo. Oznacza to, że nie jest to ich podstawowe zajęcie w życiu. Wiele osób pracuje zawodowo na podstawie umowy o pracę. Jednak niezależnie od tego członkostwo w komisji wyborczej wiąże się z otrzymaniem określonych przez ustawodawcę uprawnień.

Kodeks wyborczy w art. 154 § 1 przewiduje, że członkom komisji wyborczych przysługują:

1. diety oraz zwrot kosztów podróży i noclegów;

2. zryczałtowane diety za czas związany z wykonywaniem zadań członka komisji w przypadku członków okręgowych, rejonowych i terytorialnych komisji wyborczych oraz za czas związany z przeprowadzeniem głosowania oraz ustaleniem wyników głosowania w przypadku członków obwodowych komisji wyborczych.

Dodatkowo pracownicy, którzy zdecydowali się na pełnienie funkcji członka obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej mogą skorzystać ze zwolnienia od pracy. Podstawę prawną stanowi art. 154 § 4 kodeksu wyborczego. Członkowi obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej w związku z wykonywaniem zadań przysługuje:

1. zwolnienie od pracy na dzień głosowania oraz liczenia głosów, a także na dzień następujący po dniu, w którym zakończono liczenie głosów, z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy,

2. do 5 dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.

Uprawnienie, o którym mowa w punkcie pierwszym dotyczy celowego zwolnienia od pracy w konkretne dni wskazane w tym przepisie. Natomiast punkt drugi odnosi się do dodatkowych dni wolnych, kiedy nieobecność w pracy jest podyktowana okolicznościami związanymi z wykonywaniem zadań członka komisji, jak na przykład udział w szkoleniach.

Pracodawca nie może odmówić udzielenia zwolnienia, a nieobecność w pracy jest traktowana jako nieobecność usprawiedliwiona.

Członkowie obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej, którzy chcieliby skorzystać z omawianych uprawnień, są obowiązani uprzedzić, w formie pisemnej, pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, co najmniej na 3 dni przed przewidywanym terminem nieobecności w pracy. Następnie, nie później niż następnego dnia po upływie okresu nieobecności w pracy, dostarczyć pracodawcy zaświadczenie usprawiedliwiające nieobecność w pracy wykonywaniem zadań komisji (art. 154 § 4a kodeksu wyborczego).

„Przepis art. 154 § 4 zdaje się dotyczyć jedynie pracownika. Należałoby go jednak interpretować szerzej, pozwalając na oderwanie od pracy członka komisji wykonującego pracę zawodową również na innej podstawie niż stosunek pracy (np. na podstawie stosunku służbowego lub umowy cywilnoprawnej). Zwolnienie takie jest oczywiście zbędne, jeżeli wyborca wykonuje tzw. wolny zawód albo prowadzi inną działalność zawodową na własny rachunek.

Prawo do omawianego zwolnienia przysługuje wszystkim członkom obwodowej i terytorialnej komisji wyborczej. Z tego zwolnienia od pracy nie korzystają natomiast członkowie pozostałych komisji wyborczych: Państwowej Komisji Wyborczej, komisji okręgowych i rejonowych” (A. Kisielewicz, J. Zbieranek [w:] K. W. Czaplicki, B. Dauter, S. J. Jaworski, F. Rymarz, A. Kisielewicz, J. Zbieranek, Kodeks wyborczy. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018).