Zgodnie z art. 87 kodeksu cywilnego, kto złożył oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, ten może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

„Groźba powoduje wadliwe funkcjonowanie mechanizmu woli, przez pojawienie się nieprawidłowości przy powzięciu aktu woli (K. Pietrzykowski, w: K. Pietrzykowski, Komentarz KC, t. 1, 2018, s. 408, za: A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo cywilne, 1986, s. 312 i 320). Oświadczenie woli złożone pod wpływem groźby jest wprawdzie zgodne z aktem woli, lecz obawa spowodowana groźbą powoduje, że wadliwe jest samo powzięcie aktu woli. W przeciwieństwie do błędu, składający oświadczenie woli ma prawidłowe wyobrażenie o rzeczywistości, lecz dokonuje czynności prawnej na skutek presji wywołanej przez grożącego, wbrew swojej chęci (A. Janas, w: M. Habdas, M. Fras, Komentarz KC, t. 1, 2018, s. 827). Jak wskazuje SN w przywołanym wyżej wyr. z 2.3.2012 r. (I PK 109/11, OSNAPiUS 2013, Nr 3–4, poz. 27), groźba ma charakter przymusu psychicznego (vis compulsiva), pod wpływem którego zostaje złożone oświadczenie woli o określonej treści. Czym innym jest natomiast przymus fizyczny, gdyż w takim przypadku nie ma w ogóle oświadczenia woli, a zatem nie istnieje również czynność prawna (K. Pietrzykowski, w: K. Pietrzykowski, Komentarz KC, t. 1, 2018, s. 408; A. Jedliński, w: A. Kidyba, Komentarz KC, t. 1, 2012, s. 571; Z. Radwański, w: SPP, t. 2, 2008, s. 420).” (Kodeks cywilny. Komentarz, red. prof. dr hab. Mariusz Załucki).

Zastosowanie groźby ma zmierzać do uzyskania oświadczenia woli określonej treści. Przy czym powinna ona mieć charakter bezprawny, tj. wynikający z zapowiedzi użycia środków sprzecznych z prawem lub z zasadami współżycia społecznego. Zwrócił na to uwagę Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 października 2002 r., sygn. akt I PKN 439/01, w którym uznał, iż „nie można uznać za bezprawną groźbę, gdy strona wskazuje na możliwość zastosowania środków, do użycia których jest uprawniona, w rozpoznawanej sprawie – na możliwość rozwiązania stosunku pracy w razie odmowy podjęcia pracy na nowym stanowisku pracy. Nie może budzić wątpliwości, że do uprawnień pracodawcy należy podejmowanie decyzji kadrowych, w tym przeniesienia na inne stanowisko, do zwolnienia pracownika włącznie, szczególnie w sytuacjach konfliktowych. Okoliczność, że pracodawca musi respektować przepisy prawa pracy, regulujące tryb przeniesienia na inne stanowisko czy zwalniania z pracy, nie przekreśla faktu, iż jest to jego uprawnienie. Jako groźbę bezprawną należałoby kwalifikować nie tylko zachowanie sprzeczne z przepisami prawa pracy, lecz także sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, polegające na nadużyciu przysługującego prawa.”

Groźba musi być również poważana i realna. Oznacza to, że powinna ona wywoływać rzeczywiste zagrożenia dla prawnie doniosłych dóbr składającego oświadczenie woli albo innych osób. Dodatkowo musi istnieć związek przyczynowy pomiędzy groźbą a zachowaniem polegającym na złożeniu oświadczenia woli określonej treści.

„Groźba może pochodzić zarówno od adresata składanego pod jej wpływem oświadczenia woli, jak i od osoby trzeciej, przy czym nie ma znaczenia, czy adresat oświadczenia o groźbie osoby trzeciej wiedział lub powinien był wiedzieć. […] Groźba może polegać zarówno na zapowiedzi sprowadzenia jakiegoś niebezpieczeństwa, jak i pogłębienia stanu niebezpieczeństwa już istniejącego” (Kodeks cywilny. Komentarz, red. prof. dr hab. Mariusz Załucki).

Jak zostało już wyżej wskazane oświadczenie złożone pod wpływem groźby nie jest bezwzględnie nieważne. Oświadczający może uchylić się od skutków prawnych złożonego drugiej stronie oświadczenia przez złożenie kolejnego oświadczenia tej osobie na piśmie, wyrażającego wolę uchylenia się od skutków poprzedniego oświadczenia (art. 88 § 1 kodeksu cywilnego).

Uprawnienie do uchylenia się wygasa z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał (art. 88 § 2 kodeksu cywilnego).