W art. 22 § 1 kodeksu pracy ustawodawca wskazał, iż przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Z powyższej definicji należy wyłuskać następujące cechy stosunku pracy:

• wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy,
• podporządkowanie pracownika,
• wykonywanie pracy w ściśle określonym przez pracodawcę miejscu i czasie,
• charakter zarobkowy.

Ponadto w doktrynie i orzecznictwie jako cechy stosunku pracy wskazuje się również dobrowolność zobowiązania, osobisty charakter świadczenia pracy, ponoszenie ryzyka gospodarczego, produkcyjnego i osobowego przez pracodawcę oraz ciągłość świadczenia pracy.

W przypadku, gdy wykonywana praca nosi cechy charakterystyczne dla stosunku pracy, a jest świadczona w oparciu o umowę cywilnoprawną to istnieją podstawy do wystąpienia z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy do sądu pracy. Z powództwem można wystąpić także osoba, z którą nie została zawarta umowa w formie pisemnej, jeżeli z okoliczności faktycznych wynika, iż łączący strony stosunek prawny ma cechy stosunku pracy.

Trzeba jednak pamiętać, że warunkiem wystąpienia z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy jest posiadanie interesu prawnego. Oznacza on obiektywną potrzebę prawną udzielenia ochrony określonej sferze prawnej, w sytuacji, gdy grozi naruszeniem prawa przysługującego uprawnionemu bądź powstała wątpliwość co do jego istnienia.