Ustawodawca przewidział prawo do dodatku za rozłąkę z mocy prawa dla niektórych grup zawodowych. Przysługuje on na przykład sędziom Sądu Najwyższego, urzędnikom państwowym, żołnierzom zawodowym. Ponadto konieczność jego wypłaty może wynikać z regulacji wewnętrznych jak np. regulaminu wynagradzania bądź układu zbiorowego pracy.

Nie ulega wątpliwości, że omawiane świadczenie ma ścisły związek ze stosunkiem pracy, jaki łączy oddelegowanego pracownika z pracodawcą. Z art. 21 ust. 1 pkt 18 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika jego zwolnienie od opodatkowania, które ma jednak charakter ograniczony.

Zgodnie z treścią wskazanego wyżej artykułu: Wolny od podatku dochodowego jest dodatek za rozłąkę przysługujący na podstawie odrębnych ustaw, przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub układów zbiorowych pracy, do wysokości diet za czas podróży służbowej na obszarze kraju, określonych w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.

Jak wynika z powyższego dodatek za rozłąkę jest zatem wolny od podatku dochodowego od osób fizycznych do wysokości diet za czas podróży służbowej na obszarze kraju, określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia z dnia 29 stycznia 2013 roku w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, zwanego dalej rozporządzeniem. Zgodnie z § 7 ust. 1 rozporządzenia dieta w czasie podróży krajowej jest przeznaczona na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia i wynosi 45 zł za dobę podróży.

Trzeba pamiętać, że wprost z art. 21 ust. 1 pkt 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że ze zwolnienia z podatku nie korzysta dodatek za rozłąkę wypłacony na innej podstawie niż ustawa, przepisy wykonawcze wydane na podstawie ustawy lub układ zbiorowy pracy. Zatem dodatki za rozłąkę przyznawane na innej podstawie niż wskazane w cytowanym przepisie nie są objęte przedmiotowym zwolnieniem.