Co do zasady kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Ustawodawca przewidział katalog wydatków, które nie mogą zostać zakwalifikowane jako koszty poniesione w celu osiągnięcia lub zabezpieczenia przychodów. Wśród wyłączeń, w art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki.

Warto jednak zwrócić uwagę, że ustawodawca odmiennie traktuje wynagrodzenie osiągane przez małżonka przedsiębiorcy lub jego małoletnich dzieci z tytułu umowy zawartej z przedsiębiorcą. Od 1 stycznia 2019 roku „przestała istnieć różnica w zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenia za pracę osoby małżonka i małoletnich dzieci i wynagrodzenia innych osób zatrudnionych przez przedsiębiorcę. Dokonana w ten sposób zmiana miała stanowić ułatwienie prawnopodatkowe szczególnie dla niewielkich firm rodzinnych.” (por. Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, red. prof. dr hab. Witold Modzelewski, Małgorzata Słomka, Jerzy Bielawny, Krzysztof Radzikowski, Wojciech Safian, Marcin Szymocha, Mateusz Wojciechowski, Marek Zagórski, Piotr Zyśk).

Zgodnie z treścią art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: „kosztem uzyskania przychodów jest jednak wynagrodzenie małżonka podatnika i małoletnich dzieci podatnika, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki, należne z tytułów określonych w art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, 8 i 9¹ lub z tytułu odbywania praktyk absolwenckich, o których mowa w ustawie z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich, z zastrzeżeniem pkt 55 i art. 22 ust. 6ba.”

„Ponadto należy zauważyć, że w sytuacji, gdy każdy z małżonków prowadzi odrębnie działalność gospodarczą i w jej ramach wykonuje usługi na rzecz firmy małżonka, to wykonanie tych usług nie stanowi pracy własnej małżonka. Mamy tu bowiem do czynienia z dwoma odrębnymi podmiotami gospodarczymi. Każdy z małżonków jako odrębny przedsiębiorca, będzie wykonywał usługi dla firmy drugiego małżonka i wystawiał faktury za wykonane usługi. W przypadku, gdy każdy z małżonków samodzielnie prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, czyli jest odrębnym przedsiębiorcą i w zakresie tych działalności zawierane są transakcje, transakcje te rodzą takie same następstwa, jak każda inna transakcja dokonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Transakcje te bowiem następują w oparciu o stosunek prawny łączący dwa odrębne podmioty gospodarcze, a nie małżonków jako osoby fizyczne. Podkreślenia wymaga, że zawieranie tego typu transakcji podporządkowane jest określonym wymogom”. (R. Kowalski [w:] PIT. Komentarz do wybranych przepisów, LEX/el. 2020).

Tożsamą regulację można znaleźć w art. 16 ust. 1 pkt 13c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych („Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów – u podatnika będącego wspólnikiem spółki niebędącej osobą prawną – wartości pracy własnej innych wspólników tej spółki będących osobami fizycznymi, a także ich małżonków i małoletnich dzieci, z tym że kosztem uzyskania przychodów jest jednak wynagrodzenie małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki, należne z tytułów określonych w art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, 8 i 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub z tytułu odbywania praktyk absolwenckich, o których mowa w ustawie z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. z 2018 r. poz. 1244), z zastrzeżeniem pkt 57 i art. 15 ust. 4g.”).

¹art. 12 ust. 1 – z tytułu stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy

art. 13 – z tytułu działalności wykonywanej osobiście (pkt 2 – z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak również z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych; pkt 8 – z tytułu umowy zlecenia lub umowy o dzieło; pkt 9 – z tytułu umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym wynagrodzenie z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej).