Skopiuj link
Stanowisko sądów powszechnych
Odwołujący w dniu 23 lutego 2012 r. ukończył 65 lat. Decyzją z dnia 5 marca 2012 r. ZUS przyznał mu z urzędu emeryturę, począwszy od dnia 23 lutego 2012 r. Podstawę wydanej decyzji stanowił art. 27a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz.U. z 2017 r., poz. 1383), zwanej dalej ustawą. W związku przyznaniem odwołującemu prawa do emerytury, ustało prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy przyznanej mu decyzją z dnia 20 sierpnia 2008 r.
W dniu 24 lipca 2012 r. odwołujący złożył do organu rentowego wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Decyzją z dnia 2 sierpnia 2012 r. ZUS odmówił uwzględnienia przedmiotowego wniosku, argumentując, iż w trakcie pobierania renty wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny.
Wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2014 r. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie od decyzji ZUS z dnia 2 sierpnia 2013 r. W uzasadnieniu wyroku Sąd pierwszej instancji zauważył, iż w myśl art. 27a ustawy emeryturę przyznaje się z urzędu zamiast pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek emerytalny, o którym mowa w art. 27 ust. 2 i 3 ustawy, oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Emeryturę przyznawana jest od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury.
W przypadku gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana, emerytura jest przyznawana od dnia, od którego podjęto wypłatę renty. Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje jednak dopiero z dniem, od którego została przyznana emerytura (art. 101a ustawy).
Sąd Okręgowy uznał, iż w przedmiotowej sprawie nie ma zastosowania art. 95 ust. 1 ustawy. Przepis ten stanowi, iż w przypadku zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Skarżący w dniu osiągnięcia wieku emertytalnego z mocy prawa utracił bowiem przysługujące mu wcześniej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 30 czerwca 2015 r. oddalił apelację odwołującego. Podzielił on bowiem ocenę sprawy wyrażona przez Sąd pierwszej instancji.
Stanowisko Sądu Najwyższego
Orzekający w niniejszej sprawie skład Sądu Najwyższego uznał skargę kasacyjną odwołującego za uzasadnioną. Zarówno ZUS jak i Sądy obu instancji nie dostrzegły, że odwołujący we wniosku z dnia 24 lipca 2012 r. nie kwestionował prawidłowości decyzji ZUS o przyznaniu mu z urzędu emerytury na podstawie art. 27a ustawy ani jej skutku w postaci ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy przyznanej decyzją ZUS z dnia 20 sierpnia 2008 r. Z treści przedmiotowego wniosku, a także z oświadczeń odwołującego składanych w toku postępowanie wynikało, że nie domagał się on "reaktywacji" dotychczasowej renty, lecz chciał, aby wydano decyzję o przyznania mu nowej renty, do której prawo miałoby powstać już po przyznaniu mu prawa do emerytury. Tym samym przedmiotem decyzji organu rentowego, a także wyroków sądów powszechnych, powinno być rozstrzygnięcie, czy skarżący spełnia kryteria uzasadniające przyznanie mu ponownie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, o których mowa w art. 57 ustawy. Pobieranie emerytury nie jest okolicznością uniemożliwiającą przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie rzeczonego przepisu. Przy czym przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy ubezpieczonemu, któremu przyznano prawo do emerytury, wymaga spełnienia przesłanki w postaci niezdolności do pracy, która wynika ze stanu zdrowia nie będącego następstwem wieku danej osoby.
Sąd Najwyższy zauważył, iż z treści art. 100 ust. 1, 2 ustawy wynika, iż jeżeli odwołujący spełniałby wszystkie warunki do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, to jego prawo do tego świadczenia powstałoby z datą ich spełnienia. Jednakże w razie pobierania przez odwołującego zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłacanego na podstawie przepisów Kodeksu pracy może dojść do przesunięcia powstania prawa do renty. Nie jest zatem wykluczone istnienie u odwołującego się zbiegu prawa do kilku świadczeń, o którym mowa w art. 95 ust. 1 ustawy, tj. prawa do emerytury i prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Podsumowanie
Analizowane orzeczenie ma istotne znaczenie praktyczne. Wbrew pozorom można spotkać się z sytuacjami, w których osoba uprawniona do emerytury spełnia również przesłanki przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy i ubiega się o przyznanie przedmiotowego świadczenia po uzyskaniu emerytury. W ocenie Sądu Najwyższego wyrażonej w analizowanej sprawie, przesłankę zaistnienia takiego zbiegu stanowi niezdolności do pracy, która wynika ze stanu zdrowia nie będącego następstwem wieku danej osoby. W celu stwierdzenia tej przesłanki konieczna jest analiza danej sprawy i wydanie przez organ rentowych stosownych decyzji: przyznającej prawo do emerytury i renty.
Radca Prawny
Dominika Zarzycka-Dudek
Masz pytanie? Napisz do naszego Eksperta
