Skopiuj link
Przypomnijmy, że zgodnie z obowiązującą od 15 stycznia 2009 r. redakcją art. 5 ust. 3 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych odpis podstawowy w wysokości 50% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia dotyczy tylko pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze – w rozumieniu przepisów o emeryturach pomostowych.
W praktyce wielu pracodawców straciło od tej daty możliwość odprowadzania odpisów w wysokości 50%, co jest trudne do pogodzenia z utrwalonym przez lata przyzwyczajeniami załogi (i związków zawodowych). W tym kontekście warto zwrócić uwagę, na to że art. 4 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych daje niektórym pracodawcom możliwość dowolnego ukształtowania wysokości odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, przy czym oznacza to zarówno obniżenie jak i podwyższenie odpisu (oczywiście z zachowaniem trybu wskazanego we wskazanym przepisie). Innymi słowy, dopuszczalne jest w oparciu o wskazany przepis również podwyższenie odpisu tak, aby w generalnym rozliczeniu uzyskać dotychczasową wartość dokonywanych odpisów.
Pracodawcom, którzy pragną skorzystać z tej możliwości podwyższenia odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, przedstawiamy dość ciekawą interpretację dokonaną przez Pomorski Urząd Skarbowy w Gdańsku (DP/423-0130/06/AK), zgodnie z którą: „odpisy i zwiększenia na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzone w wysokości określonej w układzie zbiorowym pracy stanowią koszt uzyskania przychodów, o ile ich równowartość przekazana została na wyodrębniony rachunek bankowy funduszu”.
Urząd swoje stanowisko uzasadnił w następujący sposób:
"(…) Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 9 lit. B ustawy z dnia 15.02.1992 r. nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów i wpłat na różnego rodzaju fundusze tworzone przez podatnika; kosztem uzyskania przychodów są jednak odpisy i zwiększenia, które w rozumieniu przepisów o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych obciążają koszty działalności pracodawcy, jeżeli środki pieniężne stanowiące równowartość tych odpisów i zwiększeń zostały wpłacone na rachunek Funduszu.
Z unormowań zawartych w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 z późn. zm.) wynika, iż Fundusz tworzy się z corocznego odpisu podstawowego naliczanego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych, natomiast jego wysokość na jednego zatrudnionego wynosi 37,5% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą.
Przepisy art. 5 ust. 2-5 ustawy o ZFŚS określają wysokość odpisu podstawowego przypadającego na jednego pracownika młodocianego, na jednego pracownika zatrudnionego w szczególnie uciążliwych warunkach, a także zwiększenia odpisu podstawowego przypadającego na każdą zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności oraz zwiększenia na każdego emeryta i rencistę uprawnionego do opieki socjalnej, jeżeli pracodawca sprawuje taką opiekę.
Rozwiązania ustawowe obowiązują, o ile inaczej nie postanowiono w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania. Na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy o ZFŚS, u pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, układ zbiorowy pracy może dowolnie kształtować wysokość odpisu na Fundusz; może również postanawiać, że Fundusz nie będzie tworzony. Przy czym jak stanowi art. 241 ze zn. 12 par. 1 Kodeksu pracy z dnia 26 czerwca 1974 r. (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.) układ zbiorowy pracy wchodzi w życie w terminie w nim określonym, nie wcześniej jednak niż z dniem zarejestrowania.
Stosownie do art. 6 ust. 1 ustawy o ZFŚS koszty działalności pracodawcy obciążają odpisy i zwiększenia ukształtowane zarówno w wysokości ustalonej zgodnie z przepisami ustawy, jak i w wysokości wynikającej z układów zbiorowych pracy lub regulaminu wynagradzania.
W świetle powyższego dla celów podatkowych odpisy i zwiększenia na ZFŚS tworzone w wysokości określonej w układzie zbiorowym pracy stanowią koszt uzyskania przychodów na takich samych zasadach jak odpisy, o których mowa w art. 5 ustawy o ZFŚS, o ile ich równowartość przekazana została na wyodrębniony rachunek bankowy Funduszu. Także Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 30.07.1997 r., nr PO 3-4852/722-491/WK/97 stwierdziło, iż pracodawcy, którzy skorzystali z możliwości wynikających z art. 4 ustawy o ZFŚS i dowolnie ukształtowali, w oparciu o układy zbiorowe pracy, wysokość odpisu na Fundusz – to odpis ten i jego zwiększenia (nawet w wysokości wyższej od określonego w art. 5 ustawy) stanowić będą koszt uzyskania przychodów. Warunkiem jest jednak, aby środki pieniężne stanowiące równowartość tych odpisów i zwiększeń zostały wpłacone na rachunek Funduszu.
Jak wynika z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego postanowienie przewidujące, iż począwszy od 2005 r. oddział dokonuje odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w wysokości 2-krotności odpisu podstawowego wynikającego z ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, weszło w życie w dniu 12.12.2005 r. wraz rejestracją przez Okręgowego Inspektora Pracy nowego Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy (…). Jednocześnie równowartość odpisu w wysokości wynikającej z postanowienia obowiązującego Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy została przekazana na odrębny rachunek bankowy zakładowego funduszu świadczeń socjalnych do końca 2005 r.. W tej sytuacji cała kwota odpisu stanowi koszt uzyskania przychodu w momencie przekazania środków na rachunek ZFŚS (…)".