28.01.2019 r.
6 min

Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę

Ekspert PCKP

Skopiuj link
28.01.2019r.
6 min

Może to zrobić w  ciągu 21 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę (art. 264 § 1 kodeksu pracy). Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy.

W zależności od tego, na jaki czas została zawarta umowa o pracę, pracownikowi przysługują różne żądania. W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy, stosownie do żądania pracownika, na podstawie art. 45 kodeksu pracy, orzeka o:

– bezskuteczności wypowiedzenia,

– a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu:

a) przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o

b) odszkodowaniu.

Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe. W takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu. Zasada ta nie będzie miała zastosowania w odniesieniu do pracowników objętych szczególną ochroną przed wypowiedzeniem umowy o pracę, a mianowicie:

  • do osób, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku (art. 39 kodeksu pracy);
  • do pracownic w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego, zgodnie z art. 177 kodeksu pracy;
  • do pracowników objętych ochroną szczególną na podstawie przepisów szczególnych.

Te wyjątki nie będą także miały zastosowania, jeżeli przywrócenie do pracy nie będzie możliwe z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Wtedy również sąd zasadzi wyłącznie odszkodowanie (art. 45 § 2 kodeksu pracy).

Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące – nie więcej niż za 1 miesiąc. Wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez pracy będzie przysługiwało tylko pracownicy w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego oraz pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Takie rozwiązanie ma również zastosowanie do sytuacji, w której umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem – ojcem wychowującym dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego albo gdy rozwiązanie umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego.

Jeżeli pracownik podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, to wlicza się do jego okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który zostało mu przyznane wynagrodzenie. Natomiast okresu, za który wynagrodzenia nie przyznano, nie uważa się za przerwę w zatrudnieniu pociągającą za sobą utratę uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego zatrudnienia.

Pracodawca co do zasady nie może odmówić przywrócenia do pracy pracownika, którego roszczenie w tym zakresie zostało uwzględnione przez sąd. Może to uczynić, jeśli taki pracownik nie zgłosi swej gotowości do niezwłocznego podjęcia pracy w terminie 7 dni od przywrócenia, chyba że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika. W przypadku gdy pracownik podjął już zatrudnienie u innego pracodawcy przed przywróceniem do pracy, decydując się na powrót do dotychczasowego pracodawcy, zgodnie z uzyskanym rozstrzygnięciem, może rozwiązać nową umowę bez wypowiedzenia, za trzydniowym uprzedzeniem w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy. Takie rozwiązania umowy będzie traktowane w zakresie skutków na równi z rozwiązaniem umowy o pracę za wypowiedzeniem przez pracodawcę.

Odszkodowanie natomiast przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Odszkodowanie jest jedyną formą rekompensaty dla pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę na okres próbny i na czas określony. Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny oraz umowy o pracę zawartej na czas określony nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów (czyli w przypadku niezgodnego z prawem lub nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę), pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie (art. 50 kodeksu pracy). Podobnie w przypadku umowy na okres próbny – odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać. W przypadku umowy na czas nieokreślony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu, którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące.

Powyższego nie stosuje się w razie wypowiedzenia umowy o pracę pracownicy w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego, a także pracownikowi w okresie korzystania z ochrony stosunku pracy na podstawie przepisów ustawy o związkach zawodowych. W tych przypadkach stosuje się odpowiednio przepisy art. 45 kodeksu pracy – sąd może orzec również o bezskuteczności wypowiedzenia, a kiedy umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu do pracy, z uwzględnieniem art. 45 § 2 i 3 kodeksu pracy.