Reprezentatywność organizacji związkowej w świetle Kodeksu pracy

W kilku przepisach kodeksu pracy ustawodawca wprost przewidział aktywność reprezentatywnych zakładowych organizacji związkowych. Jako przykładowe regulacje należy wskazać: art. 67⁶ § 2 – porozumienie w sprawie telepracy, art. 139 § 5 – przerywany system czasu pracy, art. 150 § 3 – przedłużony okres rozliczeniowy lub ruchomy czas pracy, art. 241⁹ § 4 – prawo wstąpienia organizacji związkowej, która po zawarciu układu stała się reprezentatywna, w prawa i obowiązki strony układu, czy też art. 241²⁵ – rokowania w celu zawarcia układu zbiorowego pracy.

Reprezentatywność ponadzakładowej organizacji związkowej.

W świetle art. 241¹⁷ kodeksu pracy, aby ponadzakładowa związkowa miała status reprezentatywnej, musi ona:
1) być reprezentatywna w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego lub
2) zrzeszać co najmniej 10% ogółu pracowników objętych zakresem działania statutu, nie mniej jednak niż dziesięć tysięcy pracowników lub
3) zrzeszać największą liczbę pracowników, dla których ma być zawarty określony układ ponadzakładowy.
Z wnioskiem o stwierdzenie reprezentatywności ponadzakładowa organizacja związkowa, o której mowa w pkt 2 i 3, występuje do Sądu Okręgowego w Warszawie, który wydaje w tej sprawie orzeczenie w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku.

Reprezentatywność zakładowej organizacji związkowej

Pojęcie reprezentatywnej zakładowej organizacji związkowej zostało natomiast określone w art. 241^25a § 1 kodeksu pracy. Zgodnie z treścią tego przepisu, reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest organizacja związkowa:
1) będąca jednostką organizacyjną albo organizacją członkowską ponadzakładowej organizacji związkowej uznanej za reprezentatywną na podstawie art. 241¹⁷ § 1 pkt 1, jeżeli zrzesza co najmniej 7% pracowników zatrudnionych u pracodawcy, lub
2) zrzeszająca co najmniej 10% pracowników zatrudnionych u pracodawcy.
Jeżeli żadna z zakładowych organizacji związkowych nie spełnia w/w wymogów reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest ta, która zrzesza największą liczbę pracowników.
Przy ustalaniu liczby pracowników zrzeszonych w zakładowej organizacji związkowej uwzględnia się wyłącznie pracowników należących do tej organizacji przez okres co najmniej 6 miesięcy. Jeżeli pracownik należy do kilku zakładowych organizacji związkowych, uwzględniony może być tylko jako członek jednej wskazanej przez niego organizacji związkowej.

Stwierdzanie reprezentatywności zakładowych organizacji związkowych

Co do zasady przepisy kodeksu pracy nie przewidują stwierdzania reprezentatywności poszczególnych zakładowych organizacji związkowych. Natomiast w przypadku zgłoszenia zastrzeżenia co do spełniania przez daną organizację związkową określonych w art. 241^25a kryteriów reprezentatywności organizacja, wobec której zostało zgłoszone zastrzeżenie występuje do sądu rejonowego – sądu pracy właściwego dla siedziby pracodawcy z wnioskiem
o stwierdzenie reprezentatywności. Sąd wydaje w tej sprawie orzeczenie w ciągu 30 dni od dnia złożenia wniosku

Reprezentatywność międzyzakładowej organizacji związkowej

Zgodnie z art. 241³⁰ kodeksu pracy opisane powyżej reguły ustalania reprezentatywności zakładowej organizacji związkowej odnoszą się także do międzyzakładowej organizacji związkowej. Ustalając reprezentatywność takiej organizacji bierze się pod uwagę liczbę członków tej organizacji zatrudnionych
u danego pracodawcy, a nie łączną liczbę członków.