Przedawnienie roszczeń pracownika

Zagadnieniem wymagającym wyjaśnienia na wstępie jest przede wszystkim ustalenie dnia, w którym roszczenie staje się wymagalne, aby prawidłowo można ustalić bieg 3-letniego bądź 10-letniego okresu przedawnienia. Posłużyć się tu należy ogólnymi przepisami kodeksu cywilnego, gdyż zagadnienie to nie jest regulowane przez kodeks pracy.

Roszczenie jest zatem wymagalne od dnia, w którym dłużnik (pracodawca) powinien spełnić świadczenie. Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika (pracodawcy) do wykonania (art. 455 k.c. w zw. z art. 300 k.p.). Za początek biegu przedawnienia należy zatem uznać dzień, w którym uprawniony pracownik mógł żądać spełnienia świadczenia. Dzień ten może natomiast wynikać z przepisów prawa wewnątrzzakładowego, jak i ogólnych przepisów bhp. W przypadku różnych rodzajowo świadczeń zagadnienie to będzie ukształtowane odmiennie. I tak, przykładowo:
 

• roszczenie o wynagrodzenie za nadgodziny – w świetle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 2008 r. (I PK 35/08) roszczenie o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych staje się wymagalne (art. 291 § 1 k.p.) w dniu, w którym powinno nastąpić rozliczenie czasu pracy po upływie przyjętego okresu rozliczeniowego;
• roszczenie o urlop wypoczynkowy – zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 1980 r. (V PZP 6/79) bieg przedawnienia roszczenia pracownika o urlop wypoczynkowy rozpoczyna się ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym pracownik uzyskał prawo do urlopu (art. 291 § 1 k.p. w związku z art. 161 k.p.), chyba że szczególne przepisy kodeksu pracy lub innych aktów normatywnych przewidują obowiązek udzielenia przez zakład pracy urlopu w innych terminach;
• roszczenie o wypłatę nagrody jubileuszowej – w świetle wyroku Sądu Najwyższego z dnia z dnia 19 sierpnia 1999 r. nagroda jubileuszowa jest wymagalna niezwłocznie po nabyciu do niej prawa i od tej chwili należą się odsetki, choćby pracownik później wykazał okoliczności stanowiące przesłanki uprawniające do nagrody, a pracodawcy nie można było przypisać winy w opóźnieniu (art. 481 § 1 KC w związku z art. 300 KP i § 7 ust. 2 zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1998 r. w sprawie ustalenia okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania, M.P. Nr 44, poz. 358). Warto również zwrócić uwagę, na stanowisko Departamentu Prawa Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 kwietnia 2014 r., w którym wyrażono pogląd, oparty na wskazanym wyżej wyroku, zgodnie z którym „jeżeli pracownik wykaże (udowodni) odpowiedni okres zatrudnienia później, to skutek ten ma moc wsteczną w tym znaczeniu, iż oznacza wykazanie spełnienia wcześniej przesłanek do nagrody, a więc że była ona już wcześniej wymagalna”.