Ustawodawca przewidział pewne okoliczności, których spełnienie pozwala przedsiębiorcom na opłacanie składek do ZUS z zastosowaniem ulg. Jedną z nich jest tak zwana „ulga na start”, czyli zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne przez pierwsze 6 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej. Druga polega na opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne od preferencyjnej podstawy.

Osoba prowadząca działalność pozarolniczą jest obowiązana deklarować i opłacać składki na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne. Może również przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, które uprawnia do wypłaty świadczeń pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Z ulgi w postaci opłacania składek od preferencyjnej podstawy może skorzystać przedsiębiorca, który zrezygnował z „ulgi na start” lub korzystał z niej przez pierwsze sześć miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej. W kolejnym okresie, przez 24 miesiące kalendarzowe od dnia objęcia ubezpieczeniami społecznymi, przedsiębiorca, decydując się na omawianą ulgę, będzie opłacał składki od zadeklarowanej, nie niższej jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia (w pierwszej połowie 2024 roku stanowi to nie mniej niż 1 272,60 zł).

Dodatkowo trzeba pamiętać, że preferencyjne składki ZUS może opłacać przedsiębiorca, który łącznie spełni następujące warunki:

• nie prowadzi lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadził innej pozarolniczej działalności,
• nie wykonuje działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, dla którego przed rozpoczęciem działalności gospodarczej (w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym) wykonywał czynności, które wchodzą w zakres jego działalności gospodarczej.

W razie opłacania niższych składek na ubezpieczenia społeczne co do zasady nie uiszcza się składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Składki te są należne, gdy podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe (w przeliczeniu na okres miesiąca) nie jest niższa od minimalnego wynagrodzenia. Jednak przedsiębiorca, który posiada również inny tytuł do ubezpieczenia jest zobowiązany do sumowania podstaw wymiaru składek i jeśli ta będzie wyższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę, to będzie musiał opłacić również składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.