Przyczyny wygaśnięcia stosunku pracy mogą być związane z zachowaniem stron stosunku pracy, ale także całkowicie od nich niezależne. Wygaśniecie umowy o pracę następuje z mocy samego prawa ze skutkiem natychmiastowym i niezależnie od woli stron. We wszystkich przypadkach stosunek pracy wygasa ex tunc (na przyszłość od chwili zdarzenia) i rodzi obowiązek niezwłocznego wydania świadectwa pracy. Ponadto w razie naruszenia przepisów o wygaśnięciu umowy o pracę pracownikowi przysługuje odwołanie do sądu pracy (art. 67 kodeksu pracy).

Zdarzenia powodujące wygaśnięcie stosunku pracy przewidziane w kodeksie pracy to:

1. śmierć pracownika (art. 63¹ kodeksu pracy),
2. śmierć pracodawcy (art. 63² kodeksu pracy),
3. tymczasowe aresztowanie (art. 66 kodeksu pracy) – z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika (§ 1),
4. uchybienie terminowi powrotu do pracy pracownika, który przebywał na urlopie bezpłatnym udzielonym w związku z wyborem (art. 74 kodeksu pracy).

Ponadto przyczyny wygaśnięcia stosunku pracy można znaleźć także między innymi w ustawie o obronie Ojczyzny. Są to:

• powołanie pracownika do zawodowej służby wojskowej – stosunek pracy wygasa z dniem stawienia się do tej służby (art. 189 ust. 2 ustawy o obronie ojczyzny);
• powołanie pracownika do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, o której mowa w art. 152-169 ustawy o obronie ojczyzny, i niezatrudnienie go ponownie na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy i wynagrodzenia, jeżeli pracownik ten w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z służby zgłosi się do zakładu w celu podjęcia pracy – wygaśnięcie następuje wskutek niezachowania 30-dniowego terminu, chyba że nastąpiło z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy.