Jak wynika z treści art. 179¹ § 1 kodeksu pracy pracownica, nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze wynikającym z art. art. 182^1a § 1 kodeksu pracy. Miesięczny zasiłek macierzyński w przypadku pracownicy, która złożyła wskazany wyżej wniosek wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.

Termin 21 dni wiąże także ojca dziecka oraz innego ubezpieczonego członka rodziny. Liczy się go od dnia nabycia prawa do zasiłku. Trzeba pamiętać, że nie zawsze rozpoczęty termin i okres pobierania zasiłku macierzyńskiego będzie zbieżny w każdym z wyżej wymienionych przypadków.

W przypadku śmierci matki dziecka termin 21 dni na złożenie wniosku biegnie od dnia zgonu, a zasiłek macierzyński przysługuje za cały okres urlopów związanych z rodzicielstwem, którego nie wykorzystała matka dziecka.

Dla ubezpieczonego, który wchodzi w prawa matki porzucającej dziecko termin na złożenie wniosku upłynie w okresie 21 dni od dnia porzucenia dziecka przez matkę. Jednak, gdy matka dziecka podlega ubezpieczeniu chorobowemu, ma bezwzględnie prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres pierwszych 8 tygodni.

Jeśli chodzi o matkę niezdolną do samodzielnej egzystencji, termin 21 dni należy liczyć albo od dnia porodu – w przypadku, gdy niezdolność do samodzielnej egzystencji powstała przed porodem albo od dnia wydania orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji – jeżeli powstała ona po porodzie. Należy pamiętać, że na równi z niezdolnością do samodzielnej egzystencji traktuje się orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym.

Przypadek związany z podjęciem pracy przez matkę dziecka dotyczy sytuacji, kiedy nieubezpieczona matka dziecka znajduje pracę w wymiarze co najmniej ½ etatu, a o wypłatę zasiłku macierzyńskiego wnioskuje ubezpieczony ojciec dziecka. Termin na złożenie wniosku o wypłatę 80% zasiłku za cały należny okres rozpoczyna się z dniem pojęcia pracy przez matkę dziecka, a okres należnego zasiłku przypada tylko w trakcie wykonywania pracy przez matkę dziecka. Okres zasiłku macierzyńskiego liczony jest wówczas od dnia urodzenia dziecka.

Nie można zapominać, że bezwzględnym warunkiem uzyskania zasiłku przez ojca dziecka lub inną osobę najbliższą jest podleganie ubezpieczeniu chorobowemu.