Kiedy pracownik powinien udać się na kontrolne badania profilaktyczne?

W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracodawca obowiązany jest skierować pracownika na kontrolne badania lekarskie. Ich celem jest ustalenie zdolności pracownika do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku (art. 229 § 2 k.p.). Pracodawca nie może bowiem dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (art. 229 § 4 k.p.).

Pracownik obowiązany jest poddać się kontrolnym badaniom profilaktycznym. Niewykonanie przez pracownika zgodnego z prawem polecenia poddania się kontrolnym badaniom lekarskim stanowi naruszenie obowiązku wykonania polecenia dotyczącego pracy (art. 100 i art. 211 pkt 5 k.p.) i może być podstawą rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2000 r., sygn. akt I PKN 642/99).

Aktem prawnym regulującym kwestię pracowniczych badań profilaktycznych jest rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 1996 roku, nr 69, poz. 332 z późn. zm.).

Obowiązek pracodawcy skierowania pracownika na badania lekarskie powstaje dopiero wówczas, gdy pracownik w sposób wyraźny i niebudzący wątpliwości zgłasza swoją gotowość do pracy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2015 r., sygn. akt I PK 287/14; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2001 r., sygn. akt I PKN 639/00). Wcześniej pracodawca nie powinien wydać pracownikowi takiego skierowania.

Pracownik może poddać się badaniom kontrolnym dopiero po zakończeniu zwolnienia lekarskiego. Zwolnienie lekarskie wystawiane jest bowiem na okres leczenia, do czasu powrotu do zdrowia. Jeżeli badania kontrolne zostałyby przeprowadzane w czasie trwania zwolnienia, orzeczenie lekarza medycyny pracy byłoby nieprzydatne dla pracodawcy. Dotyczyłoby ono stanu zdrowia pracownika w czasie leczenia, a nie po jego zakończeniu w chwili powrotu do pracy.

Z powyższym koresponduje art. 229 § 3 k.p., zgodnie z którym kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Wynika z niego, iż badania kontrolne powinny być przeprowadzane w godzinach pracy. Jedynie gdy wysłanie pracownika na takie badania w godzinach pracy jest niemożliwe lub utrudnione, dopuszczalne jest ich wykonanie w czasie wolnym od pracy.

W tym miejscu zauważyć należy, iż podanie się przez pracownika kontrolnym badaniom lekarskim nie jest warunkiem rozpoczęcia urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po ustaniu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą pracownika, która trwała dłużej niż 30 dni. Pracownik może udać się na urlop wypoczynkowy bezpośrednio po ustaniu długotrwałej niezdolności do pracy, bez konieczności podania się badaniom kontrolnym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2008 r., sygn. akt II PK 214/07).