27% rabatu na wakacje! Sprawdź najpopularniejsze tematy i zapisz się już dziś.
Listę szkoleń objętych promocją znajdziesz TUTAJ»

Prawo Pracy
20.12.2022 r.
5 min

Jakie uprawnienia na gruncie prawa pracy przysługują honorowemu dawcy krwi?

Ekspert PCKP

Skopiuj link
Prawo Pracy
20.12.2022r.
5 min

Takie uprawnienia zostały wymienione w art. 9 ust. 1 ustawy o publicznej służbie krwi. Zgodnie z jego treścią zasłużonemu honorowemu dawcy krwi i honorowemu dawcy krwi przysługuje:

  1. zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych w dniu, w którym oddaje krew, i na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi na zasadach określonych w odrębnych przepisach;
  2. zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy;
  3. zwrot kosztów przejazdu do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi na zasadach określonych w przepisach w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju; koszt przejazdu ponosi jednostka organizacyjna publicznej służby krwi;
  4. posiłek regeneracyjny.

Powyższe przywileje zostały ustanowione przede wszystkim, dlatego że oddanie krwi stanowi ogromy wysiłek i obciążenie dla organizmu. Pierwsze dwa uprawnienia odnoszą się do pracy krwiodawcy i są skierowane do pracodawcy, natomiast 3 i 4 są realizowane przez jednostki publicznej służby krwi.

Do zagadnienia zwolnienia od pracy na czas oddania krwi oraz okresowych badań lekarskich dawcy, a także zwrotu utraconego zarobku odnosi się także § 12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 roku w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Na podstawie tego przepisu pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi. Pracodawca jest również obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy.

Z przywołanej regulacji wynika, że wymiar zwolnienia od pracy w celu oddania krwi określa stacja krwiodawstwa w zaświadczeniu, które wydaje po oddaniu krwi. Przyjmuje się, że jeżeli w zaświadczeniu nie wskazano czasu zwolnienia (przedziału lub ilości godzin w ciągu dnia) to pracodawca powinien uwzględnić cały dzień jako wolny od pracy. Natomiast zwolnienie udzielane w związku koniecznością przeprowadzenia przez pracownika będącego krwiodawcą zleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich udzielane jest na czas tych badań. Trzeba jednak pamiętać, że pracownik może z niego skorzystać jedynie w przypadku, gdy rzeczone badania nie mogą być wykonane w czasie wolnym od pracy. Jeżeli pracownik może poddać się badaniom poza godzinami pracy to zwolnienie mu nie przysługuje.

Jak już wskazano powyżej za czas zwolnienia od pracy w omawianych okolicznościach pracownikowi przysługuje zwrot utraconych zarobków  na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy. Zgodnie z treścią § 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 roku w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy za czas zwolnienia od pracy, o którym mowa w § 12 pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia ustalonego w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 297 kodeksu pracy. Na podstawie tego przepisu wydane zostało Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy z dnia 29 maja 1996 roku. Jak wynika z § 5 ust. 1 tego aktu: przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.

W związku z tym, że zarówno oddanie krwi jak i obligatoryjne badania nie są okolicznościami n,agłymi, a więc można je przewidzieć, to pracownik powinien z wyprzedzeniem powiadomić swojego pracodawcę o planowanej nieobecności w pracy, aby nie wpłynęła ona negatywnie na organizację pracy w zakładzie.