Ustawodawca przyznał każdemu pracownikowi prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego (art. 152 § 1 kodeksu pracy). Warunkiem nabycia prawa do tego urlopu jest pozostawanie przez pracownika w stosunku pracy, a nie faktyczne świadczenie przez niego pracy. Wskazuje na to dyspozycja art. 153 kodeksu pracy. W myśl tego przepisu pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy. Natomiast prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym.

Niektóre nieobecności w pracy powodują proporcjonalne obniżenie wymiaru urlopu wypoczynkowego w danym roku kalendarzowym. Trzeba pamiętać, że ustawodawca rozróżnia sytuację pracownika, którego nieobecność w pracy rozpoczęła się po nabyciu prawa do urlopu w danym roku od sytuacji pracownika, który był nieobecny w pracy w momencie nabycia prawa do urlopu, a następnie powrócił do pracy.

Przepis art. 155² § 1 kodeksu pracy ma zastosowanie do pracowników, którzy
w momencie nabycia prawa do urlopu wypoczynkowego za dany rok kalendarzowy byli nieobecni w pracy ze względu na jedną ze wskazanych w tym przepisie okoliczności i powracają do pracy w ciągu tego roku. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika powracającego do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie:

1. urlopu bezpłatnego;

2. urlopu wychowawczego;

3. odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, służby przygotowawczej, okresowej służby wojskowej, terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych;

4. tymczasowego aresztowania;

5. odbywania kary pozbawienia wolności;

6. nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy

jest ustalany proporcjonalnie do okresu pozostałego do końca danego roku albo do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym, jeżeli okres ten upływa przed jego końcem.

Natomiast w myśl art. 155² § 2 kodeksu pracy, jeżeli trwający co najmniej 1 miesiąc okres nieobecności w pracy z powodu:

1. urlopu bezpłatnego;

2. odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, służby przygotowawczej, okresowej służby wojskowej, terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych;

3. tymczasowego aresztowania;

4. odbywania kary pozbawienia wolności;

5. nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy

przypada po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu w danym roku kalendarzowym, wymiar urlopu pracownika powracającego do pracy w ciągu tego samego roku kalendarzowego ulega proporcjonalnemu obniżeniu. Obniżenie wymiaru urlopu jednak nie nastąpi, jeżeli przed rozpoczęciem okresu nieobecności pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze.

Wskazany przepis dotyczy sytuacji, gdy pracownik nabył prawo do urlopu wypoczynkowego za dany roku i w roku tym rozpoczął się oraz zakończył okres nieobecności.