We wskazanym przepisie ustawodawca przewidział zakaz wypowiadania umowy o pracę. Zgodnie z jego treścią „pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku”.

„W systemie emerytalnym wyróżniane są: tzw. normalny wiek emerytalny, w której to kategorii mieści się powszechny wiek emerytalny oraz obniżony wiek emerytalny dotyczący szczególnych grup pracowników (np. górników), a także tzw. wcześniejszy wiek emerytalny, który wyróżnia się w związku z sytuacją, w której ubezpieczonemu przysługuje uprawnienie do przejścia na emeryturę pomimo nieosiągnięcia normalnego wieku emerytalnego ze względu na spełnienie innych przesłanek (np. odpowiednia długość okresu składkowego i nieskładkowego – odpowiedni staż ubezpieczeniowy).

Zakaz, o którym mowa w art. 39, obejmuje 4 lata wstecz, licząc od osiągnięcia normalnego wieku emerytalnego (a więc powszechnego i obniżonego wieku emerytalnego), nie dotyczy zaś sytuacji, w której pracownik przechodzi na emeryturę w tzw. wcześniejszym wieku emerytalnym (por. uzasadnienie wyroku SN z 16.02.2017 r., II PK 375/15).

[…] Jak wskazano, zakaz wypowiedzenia obejmuje 4 lata wstecz, licząc od osiągnięcia normalnego wieku emerytalnego, co dotyczy także tych pracowników, którzy mają obniżony wiek emerytalny ze względu na zatrudnienie w szczególnych branżach zawodowych, a także pracowników nabywających prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. wyrok z 9.03.2009 r., I PK 180/08, OSNP 2010/19–20, poz. 236, i powołane tam orzecznictwo).” (K. Jaśkowski [w:] E. Maniewska, K. Jaśkowski, Kodeks pracy. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2023).

Według prawidłowej wykładni art. 39 kodeksu pracy z ochrony przewidzianej w tym przepisie nie korzysta pracownik, któremu wprawdzie brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, lecz którego dalsze zatrudnienie nie umożliwia mu uzyskania prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 1977 r., sygn. akt I PRN 24/77). Sąd Najwyższy wyjaśnił również, w uchwale z dnia 11 czerwca 1991 r., sygn. akt I PZP 19/91, że zakaz wypowiedzenia umowy o pracę wynikający z art. 39 nie dotyczy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy i pobierającego jednocześnie emeryturę. W przypadku osób korzystających już ze świadczeń emerytalnych nie ma mowy o uzyskaniu prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku, ponieważ osoby te uzyskały już to prawo i mają możliwość korzystania z niego.

Zakaz wypowiedzenia obejmuje wszystkie rodzaje umów, które mogą być wypowiadane, tj. umowy na czas nieokreślony, na czas określony i na okres próbny. Dotyczy on także zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, nawet gdy zawarto ją na okres, który upływa przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2014 r., sygn. akt II PK 50/14).

„Zakaz wypowiedzenia umowy o pracę z art. 39 k.p. [kodeksu pracy] oznacza zakaz złożenia oświadczenia woli o wypowiedzeniu w okresie przedemerytalnym określonym w tym przepisie. Skuteczne będzie natomiast wypowiedzenie złożone zgodnie z prawem przed rozpoczęciem tego okresu, nawet jeżeli rozwiązanie umowy o pracę nastąpiłoby już w okresie ochronnym. […] Zakaz wypowiedzenia obejmuje także zmianę (pogorszenie) warunków pracy lub płacy (zakaz wypowiedzenia zmieniającego). Wyjątkowo jednak pracodawca może wypowiedzieć te warunki pracownikowi w wieku przedemerytalnym, o którym mowa w art. 39 k.p., jeżeli wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na:

1. wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której należy pracownik;
2. stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy albo niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do jej wykonywania (por. uwagi do art. 43).”

(L. Florek, T. Zieliński [w:] D. Dzienisiuk, K. Gonera, G. Goździewicz, Ł. Pisarczyk, J. Skoczyński, J. Unterschütz, B. Wagner, P. Wojciechowski, L. Florek, T. Zieliński, Kodeks pracy. Komentarz, wyd. VII, Warszawa 2017).

W kodeksie pracy przewidziano także wyjątki od omówionej wyżej zasady. Pracownik nie korzysta z ochrony w przypadkach wskazanych przez ustawodawcę w art. 40 i 41¹ kodeksu pracy. Przepisu art. 39 nie stosuje się w razie uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.