Skopiuj link
Na wstępie musimy zdefiniować, o jaką niedzielę chodzi ustawodawcy. Wydaje się tutaj w pełni uzasadnione odwołanie się do art. 1519 § 2 Kodeksu pracy, który uznaje za niedzielę czas pomiędzy 6.00 w niedzielę, a 6.00 w poniedziałek następujący po tej niedzieli. Wskazany jednak przepis dopuszcza możliwość modyfikacji czasu objętego niedzielą mocą brzmienia przepisów prawa zakładowego (np. w regulaminie pracy uznano, że niedziela trwa od godziny 11.00 w niedzielę do godziny 11.00 dnia następnego). W odniesieniu do modyfikacji pojęcia niedzieli w przepisach prawa zakładowego należy jednak pamiętać, że niedziela musi trwać 24 kolejne godziny, których przeważająca część (13 godzin) pokrywać się musi z niedzielą kalendarzową (czyli trwającą od godziny 0.00 do godziny 24.00). Innymi słowy nie da się niedzieli przenieść na poniedziałek. Brak jest natomiast jakichkolwiek podstaw normatywnych do odwoływanie się przy określaniu czasu objętego niedzielą do niedzieli kalendarzowej.
Odnosząc się do zasygnalizowanej na wstępie wątpliwości należy zaznaczyć, że w praktyce funkcjonuje pogląd, zgodnie z którym ustalając okres czterech kolejnych tygodni należy się odwoływać do definicji tygodnia z art. 128 § 3 pkt 2 Kodeksu pracy. W myśl tego poglądu należy więc ustalać kolejne 4-tygodniowe cykle z zastosowanie tygodni liczonych jako 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego.
Taki pogląd ma jednak liczne słabości – po pierwsze, przy ustalaniu obowiązku zapewnienia pracownikowi niedzieli wolnej od pracy nie byłyby uwzględniane niedziele wykraczające poza kolejne 4-tygodniowe cykle liczone od początku okresu rozliczeniowego. Po drugie, w tym ujęciu art. 15112 Kodeksu pracy nie rodziłby żadnych konsekwencji praktycznych dla pracodawcy, który zdecydowałby się stosować okres rozliczeniowy krótszy niż cztery tygodnie.
Biorąc po uwagę powyższe argumenty wydaje się uzasadnionym poszukiwanie odpowiedzi na postawione na wstępie pytanie nie w definicji legalnej tygodnia, lecz raczej odwoływanie się do kalendarzowego układu niedziel, dodatkowo w oderwaniu od pojęcia okresu rozliczeniowego. W tym stanie rzeczy obowiązek zapewnienia pracownikowi niedzieli wolnej od pracy musi zostać zrealizowany w każdym dowolnie wybranym okresie czterech tygodni. Przedstawiony powyżej pogląd znajduje potwierdzenie również w opiniach organów kontroli np. w piśmie z dnia 4 sierpnia 2009 r. Główny Inspektorat Pracy (nr rej. GPP-459-4560-49/09) stwierdzono, że „pracujący w niedziele powinien korzystać co najmniej raz na cztery tygodnie z niedzieli wolnej od pracy; wynika z tego, że zatrudniający pracownika w niedzielę musi udzielić mu co najmniej jednej wolnej niedzieli w ciągu każdych czterech następujących po sobie tygodni”.
Naruszenie art. 15112 Kodeksu pracy może być uznane w razie kontroli za wykroczenie, o którym mowa w art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy. Z tych względów wskazane jest dostosowanie praktyki przyjętej w zakładzie do stanowiska prezentowanego przez Państwową Inspekcję Pracy. Uwagą ta zachowuje aktualność zarówno na etapie sporządzania harmonogramu czasu pracy (pracodawca musi zaplanować pracownikowi pracę w niedziele z uwzględnieniem wskazanej reguły), jak i w toku bieżącego zarządzania czasem pracy w trakcie okresu rozliczeniowego (pracodawca nie powinien wzywać pracownika do pracy w niedziele, jeżeli wykonywanie pracy w tym dniu przez pracownika spowodowałoby naruszenie wskazanej reguły).