Czy zakończenie przygotowania zawodowego skutkuje rozwiązaniem umowy o pracę zawartej w celu przygotowania zawodowego?

W rozumieniu kodeksu pracy młodocianym jest osoba, która ukończyła lat 15, a nie przekroczyła 18 roku życia. Co więcej, zatrudniani mogą być jedynie ci młodociani, którzy ukończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową i przedstawią zaświadczenie lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu. Ustawa stanowi ponadto, iż zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 15 lat, przy uwzględnieniu wyjątków, o których mowa w kodeksie pracy. Zgodnie z art. 191 § 2¹ kodeksu pracy osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołą podstawową, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym kończy 15 lat. Ponadto osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, niemająca 15 lat, z wyjątkiem osoby, o której mowa w § 2¹, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu (art. 191 § 2² kodeksu pracy). Zaś w oparciu o § 2³ przywołanego artykułu osoba, która nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

Należy pamiętać, że zawarcie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego z osobą, o której mowa w § 2² i § 2³, jest dopuszczalne w przypadku wyrażenia na to zgody przez przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego tej osoby oraz uzyskania pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej. Natomiast w przypadku osoby, o której mowa w § 2³, wymagane jest również uzyskanie zezwolenia dyrektora ośmioletniej szkoły podstawowej, w której obwodzie mieszka ta osoba, na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą.

Zatrudnianie osób poniżej 18 roku życia stanowi wyjątek od ogólnej zasady zatrudniania osób pełnoletnich. Z tego względu ustawodawca przewidział szczególną ochronę tej kategorii pracowników. Zasady i warunki odbywania przygotowania zawodowego określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania.

Podstawę zatrudnienia w celu przygotowania zawodowego stanowi umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego. Do jej zawierania i rozwiązywania mają zastosowanie przepisy kodeksu pracy dotyczące umów o pracę na czas nieokreślony z zastrzeżeniem art. 195 kodeksu pracy i art. 196 kodeksu pracy, określających treść umowy, przesłanki dopuszczalności rozwiązania umowy za wypowiedzeniem i przyznające Radzie Ministrów upoważnienie do określenia w drodze rozporządzenia przypadków, w których jest dopuszczalne zawarcie umów o pracę w celu przygotowania zawodowego na czas określony.

Co do zasady, umowa w celu przygotowania zawodowego jest umową na czas nieokreślony. Jednakże zgodnie z § 9 przywołanego rozporządzenia pracodawca zatrudniający w celu nauki zawodu większą liczbę młodocianych, niż wynika to z jego potrzeb, może zawierać z młodocianymi umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego na czas określony, jednak nie krótszy niż okres kształcenia określony w przepisach, o których mowa w § 6 ust. 2, lub okres kształcenia wymagany do przystąpienia do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł czeladnika.

Warto zwrócić uwagę, że zakończenie przygotowania zawodowego nie powoduje ani rozwiązania, ani wygaśnięcia umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. Umowa trwa nadal, a istniejący stosunek pracy w dalszym ciągu wiąże strony. Z chwilą zakończenia przygotowania zawodowego szczególna umowa o pracę zawarta z młodocianym przekształca się w klasyczną umowę o pracę. W związku z tym konieczne jest dostosowanie jej treści do wymogów określonych w przepisach ogólnych kodeksu pracy.