O zakwalifikowaniu świadczenia jako przychodu ze stosunku pracy decyduje to, czy może je otrzymać wyłącznie pracownik aktualnie lub w przeszłości związany z pracodawcą, czy również inna osoba, która nie była związana z pracodawcą stosunkiem pracy. Do tej kategorii będą zaliczać się także odszkodowania i zadośćuczynienia, które przysługują pracownikowi na podstawie szeroko rozumianych aktów prawa pracy.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznychza przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Ustawodawca przewiduje zwolnienie od opodatkowania dla odszkodowań i zadośćuczynień, które spełniają warunki określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wolne od podatku dochodowego są bowiem otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw  lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – kodeks pracy, z wyjątkiem:

a. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Wszelkie przewidziane prawem ulgi i zwolnienia podatkowe jako wyjątki od zasady powszechności opodatkowania nie mogą być interpretowane rozszerzająco. Dlatego też ze zwolnienia mogą skorzystać jedynie te odszkodowania, wymienione wprost w przywołanym wyżej przepisie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, odszkodowania wynikające z układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 kodeksu pracy, podlegają zwolnieniu od opodatkowania.