Skopiuj link
Od pewnego czasu w naszym porządku prawnym funkcjonuje prawny obowiązek powiadomienia podmiotu kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli przez organ kontroli. Wprowadziła go ustawa z dnia 19 grudnia 2008r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009r. Nr 18, poz. 97). Na wstępie trzeba jednak zaznaczyć, że ustawa, która wprowadziła obowiązek powiadamiania pracodawcy o zamiarze wszczęcia kontroli, dotyczy tylko części pracodawców tj. tych którzy posiadają status przedsiębiorcy. Zatem instytucja zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie znajdzie zastosowania do tych pracodawców, którzy nie są przedsiębiorcami (np. urzędy, szkoły).
Jeśli chodzi o podmioty posiadające status przedsiębiorcy to co do zasady zanim rozpocznie się kontrola podmiot taki powinien być powiadomiony, że organ kontroli planuje objąć go kontrolą. W świetle ustawy o swobodzie działalności gospodarczej kontrola może zostać wszczęta w takiej sytuacji nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli (czyli organ kontroli nie musi nas powiadamiać dokładnie kiedy nastąpi rozpoczęcie kontroli). Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w tym terminie wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia.
Zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej od obowiązku zawiadomienia można odstąpić wyłącznie w ściśle wskazanych okolicznościach np. gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione zagrożeniem dla życia, zdrowia bądź środowiska naturalnego, gdy przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione, gdy przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia.
Ustawa wskazuje jako przesłankę umożliwiającą organowi odstąpienie od zawiadomienia również przeprowadzenie kontroli w oparciu o bezpośrednio stosowane przepisy powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo z ratyfikowanych umów międzynarodowych.
W tym zakresie wskazać należy na Konwencję nr 81 dotycząca inspekcji pracy w przemyśle i handlu, która będzie zwalniała organy PIP od obowiązku zawiadomienia o wszczęciu kontroli. Zwolnienie będzie dotyczyło jednak wyłącznie podmiotów, których kontrolę reguluje konwencja (a więc prowadzących działalność przemysłową lub handlową), a więc w innych podmiotach np. podmiotach prowadzących działalność usługową zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli będzie koniczne.
Dość powszechną podstawą do odstąpienia przez organ PIP od obowiązku powiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli jest również sytuacja, w której przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu wykroczenia lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia. Z tą przesłankę spotkamy się, gdy kontrola jest inicjowana skargą, jednak w takim przypadku musimy powziąć na ten temat wiedzę od podmiotu kontrolowanego. W każdym bowiem przypadku odstąpienia przez organ od obowiązku zawiadomienia pracodawcy o zamiarze wszczęcia kontroli wymaga uzasadnienia zarówno w książce kontroli, jak i protokole kontroli. Takie rozwiązanie powoduje, że przedsiębiorca będzie miał możliwość oceny motywów, jak i legalności działań podejmowanych przez organ kontroli.
