Pracodawca ma obowiązek zapewnić określonym grupom pracowników profilaktyczne posiłki i napoje. Wynika on z art. 232 kodeksu pracy i dotyczy pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych. Posiłki i napoje powinny zostać przekazane nieodpłatnie.

Z § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 roku w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów wynika, że posiłek powinien obejmować  jedno danie gorące natomiast rodzaj i temperatura napojów powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy. W przypadku, gdy pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, może zapewnić w czasie pracy korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych lub przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów (§ 2 ust. 2 rozporządzenia). Pracownikom nie przysługuje jednak ekwiwalent pieniężny za posiłki i napoje (§ 8 rozporządzenia).

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowią przychody stanowiące wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu, do wysokości nie przekraczającej miesięcznie kwoty 450 zł.

Jednocześnie warto zwrócić uwagę, że podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i rentowe nie stanowi również wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego oraz wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych, posiłków oraz artykułów spożywczych, w przypadku gdy pracodawca, mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków i napojów bezalkoholowych (§ 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe).

Trzeba pamiętać, że wydanie posiłków lub bonów na ich nabycie w okolicznościach innych niż przywołane powyżej i wymienione przez prawodawcę nie stanowi podstawy do zastosowania omawianego zwolnienia. Wyłączenia z podstawy wymiaru składek, jako wyjątki, nie mogą być bowiem interpretowane rozszerzająco.