Skopiuj link
Opublikowany w maju projekt rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju zmienia wiele dotychczasowych rozwiązań. Nowe rozporządzenie unifikuje w znacznej mierze zasady rozliczenia krajowych i zagranicznych podróży służbowych, co widać już w samym fakcie zastąpienia dwóch dotychczas obowiązujących aktów prawnych przez jeden. Nowe rozporządzenie zastąpi bowiem zarówno rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju, jak i rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju.
Nowa regulacja wprowadzi dość dużo zamieszania w dotychczasowej praktyce. Niewątpliwie jednak większość nowych rozwiązań należy ocenić pozytywnie. Bo jak inaczej można podchodzić do likwidacji obowiązku dokumentowania przez pracownika odbywającego podróż krajową kosztów przejazdu publicznym środkiem transportu, tj. załączania biletów. Abstrahując od tego, że wielu pracowników preferuje obecnie odbywanie podróży służbowej prywatnym samochodem, a nie narzuconym przez pracodawcę publicznym środkiem transportu, wszyscy znamy problemy związane z rozliczaniem delegacji z załącznikami. Zatem nowe rozwiązanie znacznie odformalizuje rozliczanie delegacji odbywanych środkami komunikacji publicznej. Zgodnie z projektem zwrot kosztów przejazdu obejmie cenę biletu określonego przez pracodawcę środka transportu, wraz z opłatami dodatkowymi, z uwzględnieniem przysługującej pracownikowi ulgi na dany środek transportu, bez względu na to, z jakiego tytułu ulga przysługuje. W pewnych szczególnych sytuacjach obowiązek załączenia biletów zostanie jednak utrzymany. Dotyczyć to będzie zwrotu kosztów przejazdu wagonem sypialnym, z miejscem do leżenia lub opłat dodatkowych za przejazd oraz przelotu samolotem. W pozostałych przypadkach pracodawca będzie uprawnionych do dokonania zwrotu kosztów przejazdu pociągiem lub autobusem, na podstawie oficjalnych cen biletów określonych przez przewoźników w obowiązujących taryfach przewozowych, a pracownik nie będzie zobowiązany do załączania biletu za przejazd środkiem transportu określonym przez pracodawcę.
Wielu pracodawców i pracowników bardzo ucieszy podwyższenie kwoty diety związanej z podróżą krajową. Dotychczasowa wysokość diety (23 zł) zostanie podwyższona do 30 zł. Zważywszy iż dotychczasowa wysokość diety obowiązuje już ponad trzy lata (od 1 stycznia 2007r.) dostosowanie wysokości diety do wzrostu kosztów utrzymania w tym okresie wydaje się jak najbardziej uzasadnione. Naturalną konsekwencją podwyższenia stawki diety jest wzrost świadczeń ustalanych jako pochodna diety tj. 20% ryczałtu na pokrycie kosztów dojazdu środkami komunikacji miejscowej, który po zmianach wyniesie 6 zł, oraz ryczałtu za nocleg, stanowiącego 150% diety, który według nowej regulacji osiągnie wysokość 45 zł.
Bardzo istotną nowością wynikającą z projektu rozporządzenia jest regulacja, za pomocą której dieta należna pracownikowi w związku z odbywaniem podróży krajowej będzie zmniejszana w przypadku zapewnienia pracownikowi bezpłatnego wyżywienia. Oprócz dotychczasowej konstrukcji, zgodnie z którą dieta nie przysługuje, jeśli pracownikowi zapewniono bezpłatne całodzienne wyżywienie, pojawi się mechanizm procentowanego zmniejszenia diety w razie zapewnienia pracownikowi częściowego wyżywienia. I tak zgodnie z projektem kwotę diety zmniejszać się będzie o koszt otrzymanego bezpłatnego wyżywienia przyjmując, że każdy posiłek stanowi odpowiednio: śniadanie – 25% diety; obiad – 50% diety; kolacja – 25% diety. W dotychczasowym stanie prawnym brak było podstaw do pomniejszania kwoty diety, w przypadku gdy podczas krajowej podróży służbowej pracownikowi zapewniono bezpłatne, częściowe wyżywienie tj. jeden lub dwa posiłki. Nowe rozwiązanie przypomina konstrukcję znaną od lat, a związaną z rozliczaniem podróży zagranicznej. Nie jest jednak jego wierną kopią. W odniesieniu do zmniejszania diety podczas podróży zagranicznej istotne znaczenie ma również inny tytuł uzasadniający wypłatę pracownikowi wskazanego świadczenia. Dieta związana z podróżą zagraniczną przeznaczona jest bowiem na pokrycie kosztów wyżywienia w czasie podróży zagranicznej i inne drobne wydatki (dieta krajowa związana jest wyłącznie z rekompensatą zwiększonych kosztów wyżywienia w czasie podróży krajowej). Stąd też nawet gdy pracownik otrzymuje za granicą całodzienne wyżywienie to przysługuje mu 25 % diety, a pracownikowi, który otrzymuje za granicą częściowe wyżywienie przysługuje odpowiednio na: śniadanie – 15% diety; obiad – 30% diety; kolację – 30% diety; inne wydatki – 25% diety.
Wprowadzenie mechanizmu zmniejszania diety rodzi mieszane odczucia. Z jednej strony w akcie prawnym adresowanym przede wszystkim do pracodawców sfery budżetowej (a stosowanym przez pozostałych pracodawców wyłącznie posiłkowo) powinny się znaleźć mechanizmy gwarantujące oszczędne, a co najważniejsze racjonalne gospodarowanie środkami publicznymi. Z drugiej jednak strony diety przysługujące w związku z podróżą zagraniczną są kilkukrotnie wyższe niż związane z podróżą krajową, co uzasadnia celowość zastosowania mechanizmu procentowego pomniejszania diety. Pracochłonność związana z procentowanym pomniejszeniem diety krajowej wydają się niewspółmiernie wysoka, w odniesieniu do stawki tego świadczenia. W związku z powyższym można domniemywać, że pracodawcy spoza sektora budżetowego, którzy mają możliwość układem zbiorowym pracy, regulaminem wynagradzania bądź umową o pracę modyfikacji zasad wynikających z omawianego rozporządzenia, uproszczą przyjęte u siebie w zakładzie zasady.
Zwrócenia uwagi wymaga zerwanie z dotychczasowym rozwiązaniem, które spotykało się z dość dużą krytyką, narzucającym pracodawcy konieczność wybrania jednego państwa docelowego podczas podróży zagranicznej. Zgodnie z projektem rozporządzenia dieta będzie przysługiwała pracownikowi w wysokości obowiązującej dla docelowego państwa podróży zagranicznej, jednak w przypadku podróży zagranicznej odbywanej do dwóch lub więcej państw pracodawca będzie mógł ustalić więcej niż jedno państwo docelowe. Nowe rozwiązanie wyeliminuje wątpliwości dotyczące ustalenia wysokości diety w przypadku podróży służbowych realizowanych przez pracownik w dwu lub więcej państwach, w których pracownik wykonuje zadania służbowe. W takiej sytuacji pracodawca zyska więc możliwość ustalenia dwóch lub więcej stawek diety, wynikających z załącznika do projektu rozporządzenia, a nie tak jak dotychczas będzie musiał stosować jedną stawkę.
