Skopiuj link
Przesłanki udzielenia ciężarnej pracownicy zwolnienia od pracy na czas przeprowadzenia związanych z ciążą badań lekarskich zostały sprecyzowane w art. 185 § 2 kodeksu pracy. W myśl tego przepisu pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy.
Badania lekarskie uzasadniające skorzystanie ze zwolnienia powinny zostać zlecone przez lekarza. Lekarz powinien zatem podjąć decyzję o rodzaju badania i konieczności jego przeprowadzenia oraz skierować na nie ciężarną pracownicę.
Z dyspozycji art. 185 § 2 kodeksu pracy wynika także, iż zlecone przez lekarza badania muszą zostać przeprowadzane w związku z ciążą. To oznacza, że pomiędzy badaniami a ciążą musi istnieć związek. Brak tego związku wyklucza możliwość skorzystania ze zwolnienia. Nie ma znaczenie, na jakie badania lekarz kieruje pracownicę. Może to być np. badanie krwi, USG, cytologia. Muszą one jednak być związane z ciążą.
Zwolnienie przysługuje, jeżeli badania nie mogą się odbyć poza godzinami pracy. Ustawodawca nie precyzuje jednak przyczyn, z powodu których badania nie mogą zostać przeprowadzone poza godzinami pracy. W związku z tym uznać należy, iż w przepisie chodzi zarówno o sytuację, w której badania nie mogą zostać przeprowadzone poza godzinami pracy z przyczyn medycznych, jak również o przypadki, w których godziny pracy placówki przeprowadzającej badania uniemożliwiają ich przeprowadzenie w innym czasie.
Spełnienie wszystkich określonych w art. 185 § 2 kodeksu pracy przesłanek rodzi po stronie pracodawcy obowiązek udzielenia zwolnienia na czas niezbędny na przeprowadzenie badań lekarskich. Pracodawca nie ma prawa odmówić jego udzielenia. Nie może również proponować, aby na czas badań pracownica wystąpiła o udzielnie urlopu wypoczynkowego lub bezpłatnego bądź uzyskała zwolnienie lekarskie. Pracodawca nie może również wymagać od pracownicy odpracowania czasu spędzonego na badaniach.
Za czas nieobecności w pracy z powodu korzystania ze zwolnienia na badania lekarskie pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia. Jego wysokość ustalana jest na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 roku w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy. Zgodnie z § 5 ust. 1 tego rozporządzenia przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.