Zwolnienie na dziecko w wieku do lat 14 dla nauczyciela

Zgodnie z art. 188 KP, w brzmieniu obowiązującym od 2.01.2016 r., pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Decyzja o sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia należy do pracownika. W pierwszym składanym w danym roku kalendarzowym wniosku o udzielenie zwolnienia od pracy pracownik powinien więc wskazać, czy chce korzystać z tego uprawnienia w wymiarze liczonym w dniach, czy w wymiarze godzinowym.

W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy (na niepełnym etacie), wymiar zwolnienia udzielanego w godzinach ulega proporcjonalnemu przeliczeniu do wymiaru etatu. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

Zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 5 KP, jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne (tzw. pragmatyki), przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nieuregulowanym w pragmatykach. Sytuacja taka zachodzi w przypadku nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych podlegających przepisom ustawy z dnia 26.01.1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 r., poz. 191 ze zm.) – dalej: KN, wymienionych w art. 1 tejże ustawy.

Karta Nauczyciela nie zawiera własnej regulacji będącej odpowiednikiem art. 188 KP, w związku z tym przepis ten znajdzie wprost zastosowanie również w odniesieniu do wspomnianej grupy zawodowej (zob. art. 91c ust. 1 KN). Oznacza to, że pracownicy podlegający tej pragmatyce mogą również korzystać z uprawnienia, o którym mowa w art. 188 KP.

Z uwagi na specyficzną formę organizacji pracy omawianej grupy zawodowej, w praktyce powstają wątpliwości co do sposobu korzystania przez omawianych pracowników ze zwolnienia od pracy w wymiarze godzinowym.

Czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień (zob. art. 42 ust. 1 KN). Przy czym, na poczet tak ustalonej normy czasu pracy wlicza się:

1. zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, tzw. pensum;
2. inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów;
3. zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym (zob. art. 42 ust. 2 KN).

Tygodniową liczbę godzin pensum nauczycieli zatrudnionych w pełnym wymiarze zajęć, w zależności od zajmowanego stanowiska oraz typu (rodzaju) szkoły, określa art. 42 ust. 3 KN. W przypadku nauczycieli przedszkoli specjalnych, szkół podstawowych, gimnazjów, szkół specjalnych, liceów ogólnokształcących, liceów profilowanych i liceów uzupełniających, przedmiotów teoretycznych w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe, w tym w szkołach specjalnych i szkolenia rzemieślniczego w schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych, przedmiotów artystycznych i ogólnokształcących w szkołach artystycznych i innych placówkach kształcenia artystycznego pensum zostało ustalone na poziomie 18 godzin.

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby nauczyciel zawnioskował o udzielenie zwolnienia od pracy jedynie na godziny zajęć wynikających z pensum (18 godzin). W konsekwencji, jeżeli godziny te w poszczególnych dniach tygodnia zostały przykładowo rozłożone w sposób następujący:

– to nauczyciel ten wnioskując w trybie art. 188 KP o udzielenie 16 godzin zwolnienia od wtorku do piątku, na czas przypadających na te dni prowadzonych przez siebie zajęć dydaktycznych, zapewni sobie 4 dni wolnego.

Ten sam nauczyciel może również wykorzystać omawiane uprawnienie wnioskując na przykład o udzielenie zwolnienia przez 8 kolejnych poniedziałków, co wyczerpuje pulę 16 godzin zwolnienia z art. 188 KP. 

Należy jednak zaznaczyć, że pracownik, który zawnioskuje o zwolnienie jedynie na czas godzin dydaktycznych może być przez pracodawcę zobligowany do wykonania obowiązków wynikających z zadań statutowych szkoły (wymienionych powyżej w pkt 2), np. zadanie w ramach tzw. godzin karcianych, udział w konferencji itp. Nie jest również zwolniony z zajęć i czynności związanych z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym (wymienionych powyżej w pkt 3).