Skopiuj link
Obowiązek tworzenia grafików
Zgodnie z art. 129 § 3 kodeksu pracy rozkład czasu pracy danego pracownika może być tworzony na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej 1 miesiąc. Powinien być sporządzony w formie pisemnej lub elektronicznej. W art. 129 § 4 kodeksu pracy ustawodawca określił wyjątki, w których pracodawca nie ma obowiązku ich sporządzania, m.in. w sytuacji tzw. ogólnego rozkładu czasu pracy (przy równomiernym rozłożeniu pracy) czy też zadaniowego systemu czasu pracy. W żadnym jednak z przepisów legislator nie przewidział możliwości dokonywania zmiany grafików.
Zdaniem PIP…
W swoim stanowisku z 6 kwietnia 2009 r. w sprawie naruszenia doby pracowniczej po wolnym dniu GIP stwierdził, że harmonogram czasu pracy nie może być dowolnie zmieniany w czasie trwania okresu rozliczeniowego. Zmiany są dopuszczalne jedynie w sytuacjach określonych w zakładowych źródłach prawa pracy (np. długotrwała nieobecność lub choroba innego pracownika) oraz w kodeksie pracy. Każda inna modyfikacja harmonogramu czasu pracy pracownika jest niedopuszczalna.
Według MPiPS…
W przedmiotowej sprawie w październiku 2013 roku wypowiedziało się MPiPS (publ. Rzeczpospolita, Praca i Świadczenia z 24.10.2013 r., Nr 249 (9673), str. D5). W swoim stanowisku Ministerstwo stwierdziło, iż aktualnie obowiązujące przepisy prawa pracy nie regulują sytuacji modyfikacji grafików. Z art. 129 kodeksu pracy nie wynika ani zakaz dokonywania zmian, ani też ich dopuszczalność. MPiPS podkreśla, iż źródłem ewentualnych zmian mogą być przyczyny obiektywne. Ponadto dodaje, iż legislator nie określił także z jakim wyprzedzeniem modyfikacje mogą być przeprowadzone. Powyższe może wynikać z prawa wewnątrzzakładowego.
Prawo wewnątrzzakładowe
Zgodnie z brzmieniem art. 1041 § 1 pkt. 2 kodeksu pracy regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy.
Z powyższego zapisu wynika, iż w regulaminie należy umieścić postanowienia związane z rozłożeniem pracy w okresie rozliczeniowym. Chodzi oczywiście o dni i godziny pracy. Celowościowa wykładnia tego artykułu dopuszcza stwierdzenie, iż właściwym byłoby ujęcie w prawie wewnątrzzakładowym tych regulacji, które są bezpośrednio związane z rozkładem czasu pracy, tj. dni i godziny pracy oraz kwestii proceduralnych dotyczących wprowadzania i modyfikowania rozkładów.
Praktycznie….
Wydaje się, iż zaprezentowane powyżej stanowisko PIP zachowuje swoją aktualność. Podział przyczyn na sytuacje losowe skutkujące dopuszczalnością zmiany grafików oraz tzw. szczególne potrzeby pracodawcy oznaczające godziny nadliczbowe nadal znajduje swoje uzasadnienie w aktualnie obowiązujących przepisach prawnych.
Trafnie przyjęło MPiPS, iż regulacja w zakresie dokonywania zmian w harmonogramach czasu pracy może być zawarta w przepisach prawa wewnątrzzakładowego.
Podsumowując należałoby więc uznać, iż warto umieścić w regulaminie pracy lub obwieszczeniu zapisy dotyczące dopuszczalności, trybu oraz zasad modyfikowania harmonogramów czasu pracy. Byłoby wówczas wskazanym określenie okoliczności dopuszczających zmianę grafików oraz terminy na podawanie ich do wiadomości pracowników, np. w sposób opisowy (np. niezwłocznie po uzyskaniu informacji powodującej konieczność zmiany nie później niż…).