Wielu studentów poszukuje zatrudnienia w czasie nauki na uczelni wyższej. Chcą dorobić do swojego utrzymania lub zdobyć doświadczenie zawodowe. Najpopularniejszą formą wykonywania pracy przez takie osoby są umowy zlecenia. Co do zasady, ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych zwalnia z obowiązku zgłaszania do ubezpieczeń i deklarowania składek takie umowy z osobami posiadającymi status studenta.

Zgodnie z ustawą prawo o szkolnictwie wyższym studentem jest osoba kształcąca się na studiach pierwszego lub drugiego stopnia albo jednolitych studiach magisterskich. Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne wynika natomiast z art. 6 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat. Uczestnicy studiów podyplomowych i doktoranckich nie są studentami, dlatego te osoby z tytułu zawieranych umów zlecenia zawsze będą podlegały ubezpieczeniom w ZUS.

Ponadto należy pamiętać, że jeżeli zleceniobiorca będący studentem jest jednocześnie pracownikiem zleceniodawcy lub praca na podstawie zawartej umowy jest wykonywana przez zleceniobiorcę na rzecz własnego pracodawcy, powstaje obowiązek odprowadzania składek do ZUS także od przychodu osiąganego z tytułu zawartej umowy zlecenia.

Warto także zwrócić uwagę na sytuację osób, które ukończyły studia pierwszego stopnia i będą je kontynuować na studiach drugiego stopnia. Zachowywanie praw studenta nie jest bowiem tożsame z zachowywaniem statusu studenta. Status studenta zostaje utracony w momencie uzyskania tytułu licencjata czy inżyniera, a ponownie uzyskany w przypadku rozpoczęcia studiów magisterskich uzupełniających. Wobec tego w okresie pomiędzy wykreśleniem z listy studentów, a immatrykulacją (przyjęciem w poczet studentów) powstaje obowiązek ubezpieczeniowy. Wówczas od dnia następnego po dniu ukończenia studiów pierwszego stopnia student, który nie ukończył jeszcze 26 roku życia, podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ubezpieczenie chorobowe ma dla niego charakter dobrowolny. Od dnia rozpoczęcia kolejnego etapu studiów ponownie skorzysta ze zwolnienia z obowiązku opłacania składek ZUS z tytułu zawartej umowy zlecenia, o ile nie ukończył jeszcze 26 roku życia.