Jak wynika z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym  podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Jednocześnie zgodnie z art. 9 ust 4a Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy. Ponadto osoby, o których mowa w ust. 4a, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli umowa agencyjna, umowa zlecenia lub inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowa o dzieło, została zawarta z pracodawcą, z którym pozostają równocześnie w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy (art. 9 ust. 4b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

„Rozwiązania przyjęte przez polskiego ustawodawcę dotyczące obowiązku ubezpieczenia społecznego emerytów i rencistów zostały poddane krytyce w doktrynie, jako sprzeczne z podstawową regułą prawa ubezpieczenia społecznego, którą jest obejmowanie ubezpieczeniem do dnia zajścia ryzyka chronionego tym ubezpieczeniem, a emeryt jest już osobą, w stosunku do której ryzyko ubezpieczeniowe się zrealizowało. Postulaty zgłoszone w doktrynie opowiadały się również za rozdzieleniem regulacji obowiązku ubezpieczenia społecznego emerytów i rencistów, gdyż pierwsi powinni podlegać tylko ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu, a tylko drudzy powinni nadal podlegać ubezpieczeniu emerytalnemu i ewentualnie rentowemu (por. I. Jędrasik-Jankowska, Obowiązek ubezpieczenia społecznego, s. 35-36). Z drugiej jednak strony nie można również nie zauważyć poglądu odmiennego, w którym – jako przemawiające za utrzymaniem takich rozwiązań – są wskazane argumenty konieczności równego traktowania osób znajdujących się w takiej samej sytuacji, a także przeciwdziałanie występowaniu na rynku pracy zatrudnienia dumpingowego oraz fakt, iż dodatkowe opłacanie składek umożliwia ubezpieczonym przeliczenie pobieranych świadczeń, co wyrównuje ich dodatkowe uczestnictwo w funduszu emerytalnym (por. T. Bińczycka-Majewska, Kumulacja i rozłączność tytułów ubezpieczenia, s. 23).” (Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, red. Beata Gudowska, Jolanta Strusińska-Żukowska).