Skopiuj link
Forma pisemna
Z dyspozycji art. 29 § 2 k.p. wynika, iż umowa o pracę powinna zostać zawarta w formie pisemnej. Ustawodawca nie zastrzegł jednak, iż jest to forma pod rygorem nieważności. W związku z tym przyjmuje się, iż forma pisemna dla umowy o pracę została zastrzeżona dla celów dowodowych (tzw. forma ad probationem) (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., sygn. akt II PK 176/08). Oznacza to, iż niezachowanie formy pisemnej umowy powoduje utrudnienia w prowadzeniu dowodu ze świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności, której forma ta dotyczy (art. 77 k.c.).
Dopuszczalność zawarcia umowy o pracę w innej formie niż pisemna potwierdza art. 29 § 2 zd. 2 k.p. Przepis ten przewiduje obowiązek pracodawcy potwierdzenia pracownikowi na piśmie przed dopuszczeniem go do pracy ustaleń co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków, jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej.
Naruszenie przez pracodawcę obowiązku wynikającego z art. 29 § 2 zd. 2 k.p. stanowi wykroczenie przeciwko prawą pracownika zagrożone karą grzywny od 1.000 do 30.000 zł (art. 281 pkt 2 k.p.).
Zawarcie umowy o pracę w sposób dorozumiany
W praktyce do częstych należą sytuacje, w których – mimo nie zawarcia umowy o pracę w formie pisemnej – dana osoba przystępuje do wykonywania pracy, a pracodawca tę pracę przyjmuje i akceptuje. Również w takim przypadku dochodzi do nawiązania stosunku pracy. Stosunek pracy może bowiem zostać nawiązany także w sposób dorozumiany (per facta concludentia). Umowa o pracę jest bowiem umową dwustronną. W związku z tym nawiązanie stosunku pracy wymaga jedynie zgodnego oświadczenia woli pracownika i pracodawcy.
Powyższe zostało wielokrotnie potwierdzone w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Już w wyroku z dnia 31 sierpnia 1977 r., sygn. akt I PRN 112/77, Sąd Najwyższy stwierdził, iż nawiązanie stosunku pracy wymaga zgodnego oświadczenia woli pracownika i zakładu pracy. Oświadczenie woli może być wyraźne i ujęte w formie pisemnej, jak tego wymagają przepisy kodeksu pracy, bądź też dorozumiane, wynikające z zachowania się stron.
Rozpoczęta wyrokiem z dnia 31 sierpnia 1977 r. linia orzecznicza jest nadal kontynuowana. Przykładowo w wyroku z dnia z dnia 11 kwietnia 2000 r., sygn. akt I PKN 575/99 Sąd Najwyższy stwierdził, iż „nawiązanie stosunku pracy, bez względu na jego podstawę prawną, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika. Wola osoby dokonywającej czynności prawnej może być wyrażona w sposób wyraźny lub w sposób dorozumiany, to jest przez takie jej zachowanie, które nie pozostawia wątpliwości co do rzeczywistych intencji tej osoby.”.
Powództwo o ustalenie
W praktyce zawarcie umowy o pracę w sposób dorozumiany może rodzić wiele problemów. Mają one swe źródło w braku dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy o pracy i jej treść. W nielicznych bowiem wypadkach pracodawcy realizują wymóg z art. 29 § 2 zd. 2 k.p.
W razie braku dokumentów potwierdzającego nawiązanie stosunku pracy lub warunki umowy o pracę zawartej w sposób dorozumiany pracownik na podstawie art. 189 k.p.c. może wystąpić z powództwem o ustalenie. Przesłankę wystąpienia z rzeczonym powództwem stanowi posiadanie przez powoda interesu prawnego w ustaleniu istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Interes prawny ma miejsce, wówczas gdy zachodzi obiektywna niepewność stanu prawnego lub prawa, powodująca potrzebę ochrony prawnej.
Radca Prawny
Dominika Zarzycka-Dudek
Masz pytanie? Napisz do naszego Eksperta