Ubezpieczony, który jest zobowiązany i zmuszony do sprawowania osobistej opieki nad członkiem rodziny, może skorzystać z zasiłku opiekuńczego. Przysługuje on za okres zwolnienia od pracy spowodowany faktycznym zajmowaniem się osobą wymagającą opieki, podczas gdy nie ma innego podmiotu, który mógłby to zrobić.

Art. 35 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nakazuje odpowiednie stosowanie art. 11 ust. 4 tej ustawy do zasiłku opiekuńczego. Na tej podstawie zasiłek opiekuńczy przysługuje za każdy dzień sprawowania opieki, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

Dni te należy wskazać we wniosku Z-15A (sprawowanie opieki nad dzieckiem) albo Z-15B (sprawowanie opieki nad innym chorym członkiem rodziny). Potwierdzenie konieczności sprawowania opieki stanowi zaświadczenie (zwolnienie) lekarskie. Obejmuje ono okres, w którym opieka będzie sprawowana. Trzeba pamiętać, że zgodnie z przesłankami wynikającymi z przepisów prawo do zasiłku opiekuńczego nie przysługuje, jeżeli istnieje inna osoba, która może sprawować opiekę (za wyjątkiem opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat). Nawet jeżeli zaświadczenie lekarskie obejmuje dni wolne od pracy, to ubezpieczony (uprawniony do zasiłku opiekuńczego) może nie wnioskować o wypłatę omawianego świadczenia za te dni. Wtedy też nie otrzyma za nie zasiłku. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby ubezpieczony złożył wniosek o zasiłek także za dni wolne od pracy, jeśli sprawuje w te dni faktyczną opiekę nad członkiem rodziny, a nikt inny nie może tego zrobić.