Wynagrodzenie za pracę podlega szczególnej ochronie prawnej. To jedna z podstawowych zasad prawa pracy. Pracownik nie może się go zrzec, a pracodawca ma obowiązek je wypłacać. Ponadto, nie może dokonywać potrąceń z wynagrodzenia pracownika w sposób dobrowolny.

Zasady dokonywania potrąceń z wynagrodzenia pracownika ściśle wynikają z przepisów kodeksu pracy. Po pierwsze, ustawodawca wskazał, jakie świadczenia mogą być potrącane z wynagrodzenia bez zgody pracownika i w jakiej kolejności. Są one następujące:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
• kary pieniężne z tytułu odpowiedzialności porządkowej (art. 87 ust. 1 kodeksu pracy).

Dodatkowo z wynagrodzenia za pracę, bez zgody pracownika, odliczeniu podlegają w pełnej wysokości, kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia (art. 87 ust. 7 kodeksu pracy). Pracodawca może dokonać odliczenia tylko w najbliższym terminie wypłaty, przypadającym bezpośrednio po bezzasadnej wypłacie. Nie jest to potrącenie należności pracodawcy, lecz odliczenie wynagrodzenia bezpodstawnie wypłaconego za okres nieobecności w pracy.

Potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:

1. w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do wysokości trzech piątych wynagrodzenia;

2. w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych – do wysokości połowy wynagrodzenia (art. 87 § 3 kodeksu pracy).

Łączne prowadzenie egzekucji należności alimentacyjnych i innych umożliwia dokonywanie potrąceń do wysokości trzech piątych wynagrodzenia. Nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają, zgodnie z art. 87 § 5 kodeksu pracy, egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości.

Ponadto w przypadku prowadzenia egzekucji z wynagrodzenia za pracę stosuje się kwotę wolną od potrąceń. Jest to kwota, poniżej której nie można dokonać potrącenia. Gwarantuje ona pracownikom zachowanie minimum bytowego.

Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

1. minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;

2. 75% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;

3. 90% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu kar pieniężnych z tytułu odpowiedzialności dyscyplinarnej (art. 87¹ § 1 kodeksu pracy).

W przypadku gdy ściągnięciu podlegają sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności alimentacyjnych, nie ma kwoty wolnej od potrąceń. Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, to wysokość kwoty wolnej od potrąceń ulega zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy (art. 87¹ § 2 kodeksu pracy).