Wymiar zwolnienia od pracy w trybie art. 188 KP pracownika zatrudnionego na niepełnym etacie w równoważnym systemie czasu pracy

Artykuł 188 kodeksu pracy (dalej: KP) przewiduje obecnie dwie alternatywne formy korzystania z przewidzianego w nim uprawnienia, jakim jest zwolnienie od pracy na dziecko w wieku do lat 14, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Poza dotychczas przewidzianym w nim zwolnieniem wybieranym w wymiarze 2 dni, począwszy od 2.01.2016 r. istnieje również możliwość skorzystania ze zwolnienia w wymiarze do 16 godzin.

W pierwszym składanym w danym roku kalendarzowym wniosku o udzielenie zwolnienia pracownik podejmuje decyzję o tym, w jaki sposób będzie korzystał z omawianego uprawnienia w danym roku; w dniach, czy w godzinach.

Jeżeli zdecyduje się na zwolnienie rozliczane w godzinach, wówczas może skorzystać nawet z szesnastu jednogodzinnych zwolnień od pracy, jeżeli jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy (na pełnym etacie). Zwolnienie od pracy udzielane w wymiarze godzinowym dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny. Oznacza to, że pracownik zatrudniony np. na 1/2 etatu może skorzystać z omawianego uprawnienia w wymiarze 8 godzin (1/2 etatu x 16 godzin = 8 godzin). Jeżeli pracownik zdecyduje się na ten sposób korzystania ze zwolnienia, wówczas za każdym razem z jego puli godzinowej określonej proporcjonalnie do wymiaru etatu będzie odliczona dokładnie taka ilość godzin, o jaką zawnioskował, aż do wyczerpania przedmiotowej puli.

W przypadku, gdy pracownik zdecyduje się na zwolnienie wybierane w dniach, wówczas będzie mógł skorzystać z niego tylko dwukrotnie w danym roku kalendarzowym. Przy czym bez znaczenia w takim przypadku pozostaje liczba godzin, jaka była przewidziana do przepracowania w dniu zwolnienia, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy ujętym w tzw. grafiku. Innymi słowy, pracownik otrzyma dwa dni zwolnienia nawet, jeżeli suma godzin przewidzianych do przepracowania w obydwa te dni przekracza 16.

W związku z tym, ten sposób korzystania z omawianego uprawnienia jest bardzo korzystny dla pracowników zatrudnionych w systemach czasu pracy przewidujących możliwość wydłużenia normy dobowej ponad 8 godzin, np. równoważny system czasu pracy (art. 135-137 KP), system skróconego tygodnia pracy (art. 143 KP), czy też system pracy weekendowej (art. 144 KP). Wspomniana korzyść ujawni się w sposób szczególny w przypadku pracownika zatrudnionego w jednym z przywołanych systemów czasu pracy na niepełnym etacie. Pracownik może bowiem zawnioskować o udzielenie zwolnienia na zasadach art. 188 KP w dowolnym wskazanym przez siebie dniu wynikającym z obowiązującego rozkładu czasu pracy, niezależnie od liczby godzin przypadających do przepracowania w tym dniu. W przypadku korzystania z przedmiotowego uprawnienia „w dniach”, przepis ten nie wymaga przeliczenia zwolnienia w sposób proporcjonalny do wymiaru etatu, tak jak ma to miejsce w przypadku zwolnienia wybieranego „w godzinach”. W związku z tym, w skrajnych przypadkach może dojść do sytuacji, w której dwudniowe zwolnienie od pracy będzie obejmowało nawet 48 godzin. Z tego typu sytuacją będziemy mieli do czynienia w przypadku pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych, dla których może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin.

Nie inaczej jest w przypadku przedstawionym w zapytaniu. Jeżeli pracownik zatrudniony na niepełnym etacie w równoważnym systemie czasu pracy, w którym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin (art. 135 KP), zdecyduje się na wybieranie zwolnienia „w dniach”, wówczas dwa dni korzystania z tego uprawnienia mogą przełożyć się nawet na 24 godziny zwolnienia od pracy.

Przykład

• Okres rozliczeniowy: 1 miesiąc
• Obowiązujący wymiar czasu pracy dla okresu rozliczeniowego ustalony na zasadach art. 130 KP:

– 176 godzin dla pełnego etatu,

– 88 godzin dla 1/2 etatu,

• Pracownik zatrudniony w równoważnym systemie czasu pracy na 1/2 etatu, wg poniższego grafiku:

Jeżeli pracownik zdecyduje się na korzystanie ze zwolnienia w wymiarze godzinowym, wówczas posiadana przez niego pula godzinowa (8 godzin) nie wystarczy na uzyskanie zwolnienia na pełne dwa dni pracy.

Jeżeli jednak zdecyduje się na wybieranie omawianego uprawnienia w dniach, wówczas może w danym miesiącu uzyskać zwolnienie na dwa dni w wymiarze od 16 do 24 godzin.