Wrzesień miesiącem urlopowych porządków

Przepisy kodeksu pracy (dalej: KP) przewidują tylko jeden przypadek, w którym pracodawca może zobowiązać pracownika do wykorzystania urlopu wypoczynkowego nawet wbrew jego woli. Zgodnie z art. 167¹ KP, sytuacja taka może mieć miejsce w okresie biegnącego wypowiedzenia umowy o pracę. Pracownik może wówczas zostać zobowiązany do wykorzystania zarówno bieżącego, jak i zaległego urlopu wypoczynkowego, jeżeli tylko pracodawca mu go udzieli (por. wyrok SN z dnia 2.09.2003 r., I PK 403/02, OSNP 2004/18/310).

W orzecznictwie uznaje się, że podobne uprawnienie przysługuje pracodawcy również w odniesieniu do zaległego urlopu wypoczynkowego, w okresie zbliżającego się terminu przewidzianego w art. 168 KP. W jednym ze swych orzeczeń Sąd Najwyższy uznał, że pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody (wyrok SN z dnia 24.01.2006 r., I PK 124/05, LEX nr 214273).

Fakt, iż pracodawca nie udzielił zaległego urlopu w wymaganym terminie nie uprawnia pracownika do samodzielnego rozpoczęcia korzystania z urlopu bez uzgodnienia z pracodawcą (por. m.in. wyrok SN z dnia 16.12.2008 r., I PK 88/08, MPP Nr 4/2009, s. 196), uzasadnia natomiast złożenie skargi do właściwego miejscowo Okręgowego Inspektoratu Pracy. Nieudzielenie zaległego urlopu wypoczynkowego do końca września może być uznane za wykroczenie stypizowane w art. 282 § 1 pkt 2 KP, zaś przeprowadzający czynności kontrolne inspektor pracy może w takiej sytuacji zobligować pracodawcę do niezwłocznego udzielenia przedmiotowego urlopu.

Roszczenie o udzielenie zaległego urlopu wypoczynkowego przedawnia się z upływem trzech lat licząc od końca trzeciego kwartału roku kalendarzowego przypadającego po roku, za który urlop ten pracownikowi przysługiwał (por. wyrok SN z dnia 11.04.2001 r., I PKN 367/00, OSNP 2003/2/38).