O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia na opiekę decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym. Przyznany wymiar zwolnienia na czynności związane z wychowywaniem dzieci nie jest uzależniony od liczby dzieci. Nie wpływa na niego także staż pracy pracownika, długość pracy w danym roku kalendarzowym, wymiar ani system czasu pracy. Zwolnienie od pracy jest udzielane w wymiarze godzinowym. Dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

Warto zwrócić uwagę, że w omawianym przepisie ustawodawca uzależnia możliwość skorzystania z czasu wolnego na opiekę od faktycznego wychowywania dziecka. „Tym samym dotyczy to nie tylko rodziców, lecz także pracowników niebędących rodzicami, w tym pracowników niezwiązanych z dzieckiem więzią formalnej opieki lub przysposobienia, natomiast nie ma zastosowania do rodziców niewychowujących dzieci.” (Kodeks pracy. Komentarz; red. A. Sobczyk). Zgodnie z art. 189¹ kodeksu pracy, w przypadku, gdy dziecko wychowywane jest przez więcej niż jedną osobę (rodziców lub opiekunów), to z uprawnienia może korzystać tylko jedno z nich. Niezależnie od tego, w doktrynie dopuszcza się jego podział, przy czym decyzja jednego z uprawnionych co do sposobu wykorzystania zwolnienia w wymiarze godzinowym lub dziennym wiąże drugiego uprawnionego. „Nie ma znaczenia dla możliwości skorzystania z prawa to, czy drugi z rodziców pozostaje w zatrudnieniu, czy nie. Tak samo jak bez znaczenia jest to, czy drugi z rodziców znajduje się na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim, wychowawczym czy ojcowskim.” (Kodeks pracy. Komentarz; red. A. Sobczyk).

Analizowany przepis wskazuje wprost, że pracownik może skorzystać z 16 godzin lub 2 dni zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem w ciągu roku kalendarzowego. Zatem, jeżeli w ciągu roku zmienia pracodawcę, to łącznie może i tak skorzystać tylko z określonego ustawowo wymiaru zwolnienia. W tym celu stosowna wzmianka powinna zostać uczyniona w świadectwie pracy, aby pracownik nie mógł nadużywać swojego uprawnienia. Co więcej, jeżeli pracownik nie zdecyduje się na skorzystanie z przysługującego mu prawa w jednym roku kalendarzowym, to uprawnienie to nie przechodzi na rok kolejny. W nowym roku przysługują mu ustawowe 16 godzin albo 2 dni na opiekę.