Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego
Pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Wymiar tego urlopu jest uzależniony od liczby jednocześnie przyjętych dzieci – w granicach od 20 do 37 tygodni. Wspomniany urlop przysługuje jednak nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia lub 10 roku życia, jeżeli wobec dziecka odroczono obowiązek szkolny (art. 183 § 1 kodeksu pracy).
Pracownikowi, który przyjął na wychowanie dziecko w wieku do lat 7, lub wobec którego odroczono obowiązek szkolny do 10 roku życia, przysługuje urlop
na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze 9 tygodni (art. 183 § 2 kodeksu pracy).
Rodzic adopcyjny ma prawo do dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze uzależnionym od liczby przysposobionych dzieci – od 4 tygodni przy jednym dziecku do 6 tygodni przy adopcji wielodzietnej. Docelowo (od 2014 r.) będzie obowiązywał wymiar urlopu odpowiednio – 6 tygodni oraz 8 tygodni.
W przypadku pracownika przyjmującego na wychowanie dziecko w wieku do lat 7 (lub 10 w przypadku odroczenia obowiązku szkolnego), wymiar dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego wynosi 2 tygodnie, od 2014 r. – 3 tygodnie.
Aktualnie, dodatkowy urlop jest udzielany jednorazowo, w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności, bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Inicjatorem jest rodzic adopcyjny, który nie później niż 7 dni przed rozpoczęciem urlopu składa do pracodawcy pisemny wniosek (art. 1821 § 2 – § 5 kodeksu pracy). Pracodawca jest zobowiązany ten wniosek uwzględnić.
Szczególne uprawnienia rodziców adopcyjnych
W art. 183 § 1 i § 4 kodeksu pracy ustawodawca odesłał do odpowiedniego stosowania wskazanych przepisów kodeksu pracy także wobec pracowników przyjmujących dziecko na wychowanie. Dodatkowe przywileje można podzielić na trzy główne obszary, a mianowicie dotyczące stosunku pracy, urlopu wypoczynkowego oraz ochrony rodzicielstwa.
Do pierwszej grupy zaliczyć należy m.in. uprawnienie do wynagrodzenie za cały okres pozostawania bez pracy w przypadku podjęcia pracy po przywróceniu przez sąd (art. 47 oraz art. 57 kodeksu pracy).
W sferze uprawnień urlopowych rodzic adopcyjny może wnioskować do pracodawcy o udzielenie urlopu wypoczynkowego poza planem urlopu, bezpośrednio po zakończeniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego na warunkach macierzyńskiego urlopu, co wynika z art. 163 § 3 kodeksu pracy. Ponadto, jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z powodu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego pracodawca jest obowiązany przesunąć urlop na termin późniejszy (art. 165 pkt 4 kodeksu pracy). Część urlopu niewykorzystanego z powodu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach macierzyńskiego pracodawca jest natomiast obowiązany udzielić w terminie późniejszym (art. 166 pkt 4 kodeksu pracy).
W trzeciej grupie uprawnień znajduje się m.in. szczególna ochrona trwałości stosunku pracy rodzica wykorzystującego urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego lub dodatkowy na warunkach urlopu macierzyńskiego wynikająca w art. 177 kodeksu pracy.
Przepisy przewidują także możliwość wykorzystania pozostałej części urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przez drugiego z rodziców, w przypadku pisemnej rezygnacji z pozostałej części przez pierwszego z rodziców, po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni urlopu. W takiej sytuacji drugiemu
z rodziców – po uprzednim złożeniu przez niego pisemnego wniosku – udziela się pozostałej części urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (art. 180 § 5 – § 7 kodeksu pracy).
Zobacz szkolenia: