Skopiuj link
Umowa uaktywniająca
Umowa uaktywniająca ma charakter umowy cywilnoprawny. Z dyspozycji art. 50 ust. 1 ustawy wynika bowiem, iż umowa uaktywniająca stanowi umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Nie jest to zatem umowa prawa pracy i nie mają do niej zastosowania przepisy Kodeksu pracy. Tym samym niania nie ma prawa do m.in. urlopu wypoczynkowego, dodatku za pracę w porze nocnej, wynagrodzenia i dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych.
Umowę uaktywniającą zalicza się do tzw. atypowych form zatrudnienia. Mimo że jest to umowa prawa cywilnego, występują w niej elementy zależności w zakresie miejsca i czasu świadczenia pracy, a także podporządkowanie.
Forma umowy
Zgodnie z art. 50 ust. 3 umowa uaktywniająca jest zawierana w formie pisemnej. Jest to forma dla celów dowodowych. Jej niezachowanie nie ma zatem wpływ na ważność umowy. W razie ewentualnego sporu niezachowanie formy pisemnej wyłącza jednak możliwość przeprowadzenia pomiędzy stronami dowodu ze świadków oraz dowodu z przesłuchania stron na fakt jej zawarcia (art. 74 k.c.).
Strony umowy uaktywniającej
Stronami umowy uaktywniającej jest niania oraz rodzice albo rodzic samotnie wychowujący dziecko.
Nianią może być zarówno osoba obca rodzicom, jak i osoba spokrewniona lub spowinowacona z nimi (np. babcia lub dziadek dziecka, siostra lub brat jednego z rodziców). Nie może być to jednak rodzic dziecka, nad którym ma być sprawowana opieka.
Umowa uaktywniająca powinna zostać zawarta przez oboje rodziców. Umowa, która została zawarta tylko przez jednego z rodziców, jest sprzeczna z ustawą, a w konsekwencji nieważna. Wymóg zawarcia umowy uaktywniającej przez oboje rodziców nie dotyczy jedynie rodzica samotnie wychowującego dziecko. Pojęcie rodzica samotnie wychowującego dziecko zostało zdefiniowane w art. 50 ust. 5 ustawy. Przepis ten stanowi, iż przez rodzica samotnie wychowującego dziecko rozumie się rodzica będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo rodzica, w stosunku do którego orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, a także rodzica pozostającego w związku małżeńskim, jeżeli jego małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Treść umowy
Treść umowy uaktywniającej precyzuje art. 50 ust. 4 ustawy. Wynika z niego, iż powinna ona określać w szczególności:
- strony umowy;
- cel i przedmiot umowy;
- czas i miejsce sprawowania opieki;
- liczbę dzieci powierzonych opiece;
- obowiązki niani;
- wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty;
- czas, na jaki umowa została zawarta;
- warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.
Celem umowy uaktywniającej jest zapewnienie opieki nad konkretnym dzieckiem lub dziećmi. Powinna ona być sprawowana z uwzględnieniem warunków wynikających z umowy i ustawy oraz uwzględniać interes dziecka.
Strony są swobodne w określeniu czasu sprawowania opieki. Ustawa nie przewiduje bowiem maksymalnej dobowej liczby godzin sprawowania opieki nad dzieckiem. Jednakże określając wymiar opieki strony powinny mieć na względzie dobro dziecka. Za sprzeczne z nim uznaje się m.in. postanowienie przewidujące stałe przebywanie dziecka pod opieką niani.
Liczbę dzieci, które mogą zostać poddane opiece niani, wyznacza liczba dzieci w wieku do lat 3, nad którymi opiekę sprawują rodzice lub rodzic samotnie wychowujący dziecko, będący stroną umowy uaktywniającej. Wskazana w treści umowy liczba dzieci nie może być od niej wyższa.
Umowa uaktywniająca powinna szczegółowo określać zadania, które ma wykonywać niania w ramach sprawowanej opieki, np. przygotowywanie posiłków, organizowanie zabaw i wypoczynku dziecka. Powinna ona również wskazywać częstotliwość realizacji poszczególnych zadań oraz określać wymagania szczególne dotyczące ich realizacji, o ile rodzice takie mają.
Przyjmuje się, iż umowa uaktywniająca może zostać zawarta na czas określony lub na czas nieokreślony. Zawierając umowę strony winny jednak pamiętać, iż opieka na podstawie umowy uaktywniającej może trwać maksymalnie do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 rok życia, a w przypadku gdy niemożliwe lub utrudnione jest objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym – 4 rok życia (art. 2 ust. 3 ustawy). Oznacza to, iż nawet jeżeli w umowie uaktywniającej zostanie wskazane, iż została ona zawarta na czas nieoznaczony, czas jej trwania jest limitowany ustawowo.
Strony umowy uaktywniającej powinny w niej także określić warunki jej zmiany oraz rozwiązania. W razie nieokreślenia przez strony tych warunków, odpowiednie zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego. W szczególności w zakresie wypowiedzenia umowy uaktywniającej, na podstawie odesłania z art. 50 ustawy, zastosowanie będzie miał art. 746 k.c. regulujący zasady wypowiadania umów zlecenia.
Radca Prawny
Dominika Zarzycka-Dudek
Masz pytanie? Napisz do naszego Eksperta
