Szczególne schorzenia pracowników niepełnosprawnych

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: ustawa) stanowi o następujących przywilejach związanych ze szczególnymi schorzeniami zatrudnianych pracowników:

• obniżenie wymaganego wskaźnika zatrudniania osób niepełnosprawnych (art. 21 ust. 4 ustawy),
• obniżenie składek na PFRON w oparciu o art. 22 ust. 1 ustawy,
• podwyższenie dofinansowania do wynagrodzenia pracownika (art. 26a ust. 1b ustawy),
• obniżenie wymogów w zakresie ustalanie struktury zatrudnienia dla potrzeb statusu zakładu pracy chronionej (art. 28 ustawy).

Stosownie do wypracowanej praktyki orzeczniczej (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 3 listopada 2009 roku, sygn. akt III SA/Wa 718/09) szczególne schorzenia dokumentuje się orzeczeniami ustalającymi stopień niepełnosprawności (art. 3 ustawy), orzeczeniami lekarza orzecznika ZUS (art. 5 ustawy), które potwierdzają niepełnosprawność w rozumieniu ustawy, innymi orzeczeniami lub zaświadczeniami lekarskimi. Sposób dokumentowania szczególnych schorzeń, o których mowa w art. 26a ust. 1b ustawy, wynika również z objaśnień nr 8 do formularza INF-D-P.

Warto zwrócić uwagę, że ustawa nie zawiera definicji „osoby niewidomej”. Można w tym zakresie odnieść się do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 roku w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Zgodnie z § 32 ust. 1 pkt 4 przywołanego rozporządzenia przy kwalifikowaniu do znacznego, umiarkowanego i lekkiego stopnia niepełnosprawności bierze się pod uwagę zakres naruszenia sprawności organizmu spowodowany przez choroby narządu wzroku, w tym wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 0,3 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni.

Na stronie internetowej Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych można znaleźć dodatkowe wytyczne w tym zakresie: „Standardy postępowania dla lekarzy orzeczników – członków składów orzekających, określające związek przyczynowy pomiędzy jednostką chorobową a zakresem ograniczeń funkcjonalnych osoby orzekanej (opracowane przez zespół specjalistów z poszczególnych dziedzin medycyny i przeznaczone do użytku wewnętrznego) – za całkowicie niewidomą uznają osobę, która nic nie widzi i nie ma poczucia światła. Dla celów społeczno-prawnych rozróżnia się różne stopnie utraty wzroku:

• osoba bez poczucia światła – całkowicie niewidoma;
• osoba, której ostrość wzroku oka lepszego po korekcji szkłami nie przekracza 2,5/50 lub 3/60 (0,05);
• osoba z ograniczonym polem widzenia poniżej 20 stopni, niezależnie od zachowanej ostrości wzroku – prawie niewidoma.

W celu orzeczenia stopnia niepełnosprawności w schorzeniach wzroku ocenia się przede wszystkim stopień obniżenia ostrości wzroku i zwężenia pola widzenia.

I tak:

• do lekkiego stopnia niepełnosprawności powinno zaliczać się osoby,
  u których ostrość wzroku w oku lepszym i po korekcji wynosi nie więcej niż 0,3,
• do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności powinno zaliczać się osoby z obniżoną ostrością wzroku (w korekcji) w oku sprawniejszym w granicach 0,06 – 0,1 lub/i zwężeniem pola widzenia do około 30 stopni,
• do znacznego stopnia niepełnosprawności powinno zaliczać się osoby, które:
  • utraciły wzrok,
  • mają ostrość wzroku (w korekcji) w oku lepszym równą lub poniżej 0,05;
  • mają zwężenie pola widzenia poniżej 20 stopni.

Zgodnie z powyższym, z punktu widzenia orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, za osoby niewidome można uznać osoby legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności z symbolem przyczyny niepełnosprawności 04 – O, natomiast osoby będące w posiadaniu orzeczenia ustalającego inny stopień niepełnosprawności niż znaczny, można uznać za niedowidzące w zależności od stopnia upośledzenia wzroku.

Jednakże mając na uwadze ograniczenia funkcjonalne, które napotykają w procesie rehabilitacji zawodowej osoby z poważnymi dysfunkcjami narządu wzroku oraz cel, jaki przyświecał ustawodawcy przy wprowadzeniu rozwiązania zawartego w art. 26a ust. 1b ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – to jest zapewnienie wyższego poziomu wsparcia na zatrudnienie osób niepełnosprawnych mających istotne trudności w wejściu i utrzymaniu się na rynku pracy – należy przyjąć, iż określenie osób z dysfunkcją narządu wzroku wyrażone w przedmiotowym przepisie za pomocą potocznego sformułowania „osoba niewidoma" obejmuje swoim zakresem osoby z dysfunkcją narządu wzroku w stopniu znacznym i umiarkowanym.”.