Skopiuj link
Dlaczego okres rozliczeniowy jest tak istotny?
Okres rozliczeniowy to podstawowy element organizacji czasu pracy. Jest przedziałem czasowym, w którym pracodawca ma możliwość elastycznego gospodarowania dniami oraz godzinami pracy, oczywiście z zachowaniem parametrów sztywnych, takich jak dobowy i tygodniowy odpoczynek, raz na cztery tygodnie niedziela wolna od pracy itd.
Okres rozliczeniowy jest elementem sztywnym. Nie podlega uśrednieniu, „przeciętności” lub też innym wyjątkom. Raz wprowadzony obowiązuje w czasie do momentu modyfikacji przepisów prawa wewnątrzzakładowego. Powinien być określony w sposób jednoznaczny i stały jako konkretny przedział czasowy.
Omawiany przedział czasowy jest istotny, ponieważ to w jego granicach pracodawca musi osiągnąć normatyw, a w przypadku wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych zachować ustawowe lub wewnątrzzakładowe limity takiej pracy.
Zalety miesięcznego okresu rozliczeniowego
Wśród zalet miesięcznego okresu rozliczeniowego warto wskazać na kilka poniższych: bieżące rozliczanie czasu pracy, uniknięcie skutków nierównomiernego rozłożenia dni i godzin pracy, prostsze planowanie czasu pracy, rekompensata godzin nadliczbowych dobowych i średniotygodniowych jednocześnie.
Jednomiesięczny okres rozliczeniowy pozwala na stały monitoring pracy. Zmiany grafików mogą być na bieżąco korygowane, natomiast występujące godziny nadliczbowe są od razu rekompensowane. Koniec okresu rozliczeniowego nie będzie wiązał się z zaskoczeniem dla pracodawcy na przykład godzinami nadliczbowymi powstałymi na początku okresu rozliczeniowego. Nad tak krótkim przedziałem czasowym łatwo zachować kontrolę.
Kolejną zaletą miesięcznego okresu rozliczeniowego jest uniknięcie skutków nierównomiernego rozłożenia dni i godzin pracy. W przypadku ustania stosunku pracy w trakcie okresu rozliczeniowego wymiar czasu pracy ulega bowiem proporcjonalnemu obniżeniu, podobnie jak to się dzieje w przypadku wystąpienia usprawiedliwionej nieobecności w pracy. „Nadpracowane” dni i godziny pracy (zaplanowane w normatywie) mogą przekształcić się w pracę ponadwymiarową, która będzie gratyfikowana jakby była pracą w godzinach nadliczbowych. Przy okresie rozliczeniowym dłuższym niż miesiąc należy ponadto pamiętać o zapewnieniu co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w każdym miesiącu okresu rozliczeniowego.
Dobrą stroną krótkiego okresu rozliczeniowego jest także prostsze planowanie czasu pracy. W sytuacjach nierównomierności w rozłożenia czasu pracy (praca zmianowa, przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy, zróżnicowana ilość godzin pracy w poszczególnych dniach) należy ustalać rozkłady (harmonogramy) czasu pracy. W aktualnym stanie prawnym przyjmuje się, iż praca powinna być rozplanowana na cały okres rozliczeniowy, co w przypadku dynamicznej pracy może okazać się ogromnym utrudnieniem. Przy miesięcznym okresie rozliczeniowym harmonogramy są ustalane tylko na jeden miesiąc.
Zaletą krótkiego okresu rozliczeniowego jest również relatywnie proste rozliczenie pracy w godzinach nadliczbowych. Rekompensata finansowa pracy w godzinach nadliczbowych wynikającej z przekroczenia normy dobowej bądź średniotygodniowej następuje bowiem jednocześnie. Takie rozwiązanie jest o wiele prostsze niż rekompensowanie pracy w godzinach nadliczbowych w okresie rozliczeniowym dłuższym niż miesiąc.
Wady miesięcznego okresu rozliczeniowego
Rozliczanie czasu pracy w tak krótkim przedziale czasowym posiada również wady. Najistotniejszą i podstawową wydaje się być bardzo ograniczona elastyczność w zarządzaniu czasem pracy. Obliczony w ramach jednego miesiąca normatyw trudno jest „przeciętnie” rozłożyć. Krótki okres rozliczeniowym czas nie służy sezonowości pracy, nie sprawdzi się także przy zwiększonej ilości zamówień i zleceń powodujących wydłużenie godzin pracy.
W miesięcznym okresie rozliczeniowym łatwiej naruszyć „przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy”. Wystarczy praca w jeden dzień wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, który nie zostanie we właściwy sposób zrekompensowany, a dojdzie do naruszenia przepisów o czasie pracy, co z kolei może skutkować odpowiedzialnością wykroczeniową.
Miesięczny okres rozliczeniowy – wprowadzać?
To pytanie skierowane jest do każdego pracodawcy indywidualnie. Odpowiedź wymaga dokładnej analizy specyfiki prowadzonej działalności, stanu kadrowego, ewentualnej cykliczności w nasileniu zapotrzebowania na pracę najemną. Znając dobre i złe strony okresu rozliczeniowego wskazane jest dokładne i wszechstronne przeanalizowanie potrzeb zakładowych, takich jak np. sezonowość produkcji, kadra pracownicza.