Skopiuj link
Przesłanki wypadku przy pracy
Pojęcie wypadku przy pracy zostało zdefiniowane w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2002 nr 199 poz. 1673 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą. Rzeczony przepis pozwala na wyodrębnienie przesłanek wypadku przy pracy. Wynika z niego bowiem, iż dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy konieczne jest, aby to zdarzenie:
- miało charakter nagły,
- zostało wywołane przyczyną zewnętrzną,
- spowodowało uraz lub śmierć,
- pozostawało w związku z pracą.
Wskazane powyżej przesłanki uznania zdarzenia za wypadek przy pracy muszą zostać spełnione łącznie.
Nagłe zdarzenie
Za nagłe uważa się zdarzenia, które pojawia się w sposób nieoczekiwany i trwa przez chwilę. W zakresie wypadków przy pracy chodzi o czas oddziaływania czynnika szkodliwego na organizm pracownika.
Dla oceny zdarzenia jako nagłego istotne znaczenie ma pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 marca 1999 r., sygn. akt II UKN 523/98. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy stwierdził bowiem, iż nie jest wypadkiem przy pracy zdarzenie, którego następstwa chorobowe występują po okresie znacznie przekraczającym jedną dniówkę roboczą.
Pogląd wyrażony we wskazanym orzeczeniu nie wyklucza jednak uznania zdarzenia za wypadek w pracy w przypadku braku jednoczesnego wystąpienie zdarzenia szkodzącego i jego skutku. Mogę być one oddalone od siebie w czasie. Zwrócił na to uwagę Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 4 października 2006 r., sygn. akt II UKN 40/2006. W jego ocenie: „Doświadczenie uczy wprawdzie, że pozostająca w związku z pracą przyczyna wypadku, utożsamiana z działaniem zewnętrznych w stosunku do osoby poszkodowanej sił przyrody, ruchu maszyn, zachowania innego pracownika, przebiega raptownie i niespodziewanie i wywołuje natychmiastowy skutek, lecz zdarza się, że skutek powodowany jest przyczynami, które z istoty swej przebiegają w dłuższym czasie”.
Zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną
Przesłankę uznania określonego zdarzenia za wypadek przy pracy stanowi również jego zewnętrzny charakter. Nie może ono zatem pochodzić z organizmu poszkodowanego.
Źródłem wypadku nie musi być tylko i wyłącznie jedna przyczyna. Wypadek mieć wiele współprzyczyn. W takim przypadku możliwe jest, iż czynnik zewnętrzny pokrywać się będzie z czynnikami istniejącymi w organizmie ludzkim. Czynniki wewnętrzne powinny być jednak oceniane przy uwzględnieniu w szczególności stanu zdrowia pracownika
i okoliczności, w jakich wykonywana jest praca. Przyjmuje się, iż wykonywanie zwykłych czynności i związany z tym normalny wysiłek oraz normalne przeżycia psychiczne nie mogą zostać uznane za zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy. Jedynie wyjątkowo zwykłe czynności wykonywane w normalnych warunkach przez osobę o zmniejszonej sprawności mogą zostać uznane za podjęte przy użyciu nadmiernego dla niej wysiłku. Znaczenie ma tutaj całokształt okoliczności.
Nie budzi wątpliwości, iż współprzyczynę wypadku przy pracy wynikającą z organizmu pracownika stanowi wykonywanie pracy przez pracownika przemęczonego jej wielkością i intensywnością.
Zdarzenie powodujące uraz lub śmierć
Skutkiem zdarzenia może być uraz lub śmierć. Przy czym ustawodawca w ustawie zdefiniował jedynie uraz. Zgodnie z art. 2 pkt 13 ustawy uraz stanowi uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego.
Zarówno uraz, jak i śmierć może być natychmiastowym następstwem zdarzenia. Może również wystąpić jakiś czas po nim, tj. w późniejszym terminie.
Zdarzenie pozostające w związku z pracą
Związek nagłego zdarzenia spowodowanego przyczyną zewnętrzna skutkującego urazem lub śmiercią z pracą nie musi mieć charakteru przyczynowo-skutkowego. Wystarczające jest zaistnienie związku miejscowego, czasowego bądź funkcjonalnego.
W art. 3 ust. 1 ustawy zostały wskazane sytuacje, w których istnieje związek rzeczonego zdarzenia z pracą. Chodzi o sytuacje, gdy rzeczone zdarzenie nastąpiło:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy
w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Związek nagłego zdarzenia spowodowanego przyczyną zewnętrzna powodującego uraz lub śmierć z pracą zostaje zerwany, w przypadku gdy ubezpieczony w czasie i miejscu, w którym świadczyć ma pracę, podejmuje czynności niemające z nią związku. Jedynie wyjątkowo przyjmuje się, iż związek zdarzenia z pracą może wystąpić w sytuacji, gdy poszkodowany nie świadczy pracy. Ma to miejsce na przykład gdy pracownik w czasie pracy wykonuje czynności służące zaspokojeniu jego własnych potrzeb (np. skaleczenie dłoni przy zmywaniu naczyń po posiłku w trakcie przerwy śniadaniowej).
Radca Prawny
Dominika Zarzycka-Dudek
Masz pytanie? Napisz do naszego Eksperta