Pracownica w okresie ciąży korzysta z szeregu dodatkowych uprawnień na gruncie prawa pracy. Jednym z nich jest zwolnienie od pracy na czas przeprowadzenia niezbędnych badań lekarskich. Aby mogła z niego skorzystać, muszą zostać spełnione określone przez ustawodawcę przesłanki.

Zasady udzielenia ciężarnej pracownicy zwolnienia od pracy na czas przeprowadzenia związanych z ciążą badań lekarskich zostały sprecyzowane w art. 185 § 2 kodeksu pracy. W myśl tego przepisu pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy.

Z powyższego wynika, że zwolnienie uzasadniają wyłącznie badania zlecone przez lekarza. Decyduje on o rodzaju badania i konieczności jego przeprowadzenia, a następnie kieruje na nie pracownicę w ciąży. Nie ma przy tym znaczenia rodzaj badań, jakie zostaną zlecone przez lekarza. Głównym warunkiem jest również to, że muszą one pozostawać w związku z ciążą.

Pracodawca może udzielić zwolnienia na czas przeprowadzenia tylko takich badań, które nie mogą odbyć się poza godzinami pracy. Co do zasady pracownica powinna poddawać się niezbędnym badaniom poza godzinami pracy. Jeżeli może to zrobić, to nie ma podstaw do udzielenia jej zwolnienia od pracy. Z przepisów nie wynika jednak, jakie przyczyny uzasadniają konieczność odbycia badań w czasie pracy. Dlatego też należy uznać, że w przepisie chodzi zarówno o sytuację, w której badania nie mogą zostać przeprowadzone poza godzinami pracy z przyczyn medycznych, jak również o przypadki, w których godziny pracy placówki przeprowadzającej badania uniemożliwiają ich przeprowadzenie w innym czasie.

Łączne spełnienie wszystkich opisanych wyżej przesłanek rodzi po stronie pracodawcy obowiązek udzielenia zwolnienia od pracy na czas niezbędny do przeprowadzenia badań lekarskich. Pracodawca nie może podjąć decyzji swobodnie, nie ma bowiem prawa odmówić udzielenia czasu wolnego. Co ważne, pracodawca nie może sugerować, aby pracownica wystąpiła o udzielnie urlopu wypoczynkowego lub bezpłatnego na czas badań albo uzyskała zwolnienie lekarskie. Pracodawca nie może również wymagać od pracownicy odpracowania czasu spędzonego na badaniach.