Skopiuj link
„Przez roszczenie ze stosunku pracy należy zatem rozumieć roszczenie dotyczące praw i obowiązków wymienionych w art. 22 § 1 KP (przepis ten zawiera definicję stosunku pracy) oraz (z zastrzeżeniami) obowiązków pracodawcy wymienionych w art. 94 KP i pracownika uszczegółowionych w art. 100 KP (zob. komentarze do wymienionych przepisów). Nie są natomiast roszczeniami "ze stosunku pracy" (nawet w bardzo szerokim ujęciu) roszczenia o ustalenie. Rozstrzygnięcie w tego typu sprawach nie jest bowiem związane z faktem realizacji obowiązków wynikających ze stosunku pracy. Z tej też przyczyny uznać należy za prawidłowy pogląd wyrażony przez SN, zgodnie z którym roszczenie o ustalenie, że zdarzenie było wypadkiem przy pracy, nie przedawnia się na podstawie art. 291 § 1 KP (zob. wyr. z 16.3.1999 r., II UKN 510/98, OSNAPiUS 2000, Nr 9, poz. 366). Trzeba także podkreślić, że w wyr. z 14.4.2016 r. (III PK 96/15, www.sn.pl) SN wskazał, że wytoczenie powództwa o ustalenie (które nie podlega przedawnieniu), nie przerywa biegu terminów przedawnienia roszczeń o świadczenia wynikające z ustalonego stosunku pracy.”
Obok podstawowego terminu przedawnienia ustawodawca zastrzegł także regulacje szczególne. Te przewidują roczny termin przedawnienia w odniesieniu do następujących roszczeń:
- roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych (art. 291 § 2 kodeksu pracy),
- roszczenia pracodawcy wynikającego z nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia,
- roszczenia pracodawcy wynikającego z naruszenia przez pracownika umowy o zakazie konkurencji.
Termin jednego roku jest liczony od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia. Użyte w przepisie określenie: "od dnia, w którym zakład pracy powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody" należy rozumieć jako dzień, w którym – w zwykłym toku rzeczy – zakład pracy mógł i powinien był powziąć wiadomość o takiej okoliczności (zob. wyr. SN z 3.3.1981 r., IV PR 36/81, OSP 1981, Nr 12, poz. 216).
Z upływem 10 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia lub zawarcia ugody przedawnieniu ulegają roszczenia stwierdzone prawomocnym orzeczeniem organu powołanego do rozstrzygania sporów, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą w trybie określonym w kodeksie przed takim organem. (art. 291 § 5 kodeksu pracy)
Warto pamiętać, że jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, do przedawnienia roszczenia o naprawienie tej szkody stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. „Zgodnie z art. 4421 § 1 KC takie roszczenie przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być jednak dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Ponadto, jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o jej naprawienie ulega przedawnieniu z upływem 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa. Nieistotne jest przy tym, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia (art. 4421 § 2 KC).” (por. Kodeks pracy. Komentarz, red. prof. dr hab. Wojciech Muszalski, dr hab. Krzysztof Walczak)
Terminy przedawnienia mają charakter bezwzględny. Oznacza to, że nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.
„Przedawnienie roszczenia nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania – to bowiem przekształca się w zobowiązanie naturalne (niezupełne). Takie stosunki zobowiązaniowe charakteryzują się niemożliwością dochodzenia od dłużnika należnego świadczenia na drodze sądowej (zob. post. SN z 19.4.2002 r., III CZP 19/02, Biul. SN 2002, Nr 4, s. 11). Jednak, jeżeli dłużnik zaspokoi wierzyciela pomimo upływu terminu przedawnienia, nie będzie mógł domagać się zwrotu tego świadczenia na podstawie przepisów o zwrocie świadczenia nienależnego (zob. art. 411 pkt 3 KC).” (por. Kodeks pracy. Regulacje Covid-19 w prawie pracy. Komentarz, red. prof. dr hab. Arkadiusz Sobczyk)