Najbardziej popularnymi formami prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce jest jednoosobowa działalność gospodarcza lub jedna ze spółek prawa handlowego – spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna, z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna. Dodatkowo w oparciu o kodeks cywilny przedsiębiorcy mogą zawrzeć umowę spółki cywilnej i na tej podstawie wykonywać działalność gospodarczą.

Spółka cywilna jest umową, przez którą wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów (art. 860 § 1 kodeksu cywilnego). W rozumieniu prawnym spółka cywilna nie jest oddzielnym od wspólników podmiotem. Jest nim na potrzeby VAT i ZUS – w tych przypadkach jest płatnikiem. Jednak płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne jest wyłącznie w odniesieniu do pracowników/zleceniobiorców, z którymi umowy zawarli wspólnicy spółki. Przedsiębiorcy (wspólnicy) podlegają ubezpieczeniom w ZUS jako osoby prowadzące działalność pozarolniczą. Każdy ze wspólników opłaca i deklaruje składki z tytułu indywidualnej działalności odrębnie. Jeżeli prowadzą działalność wyłącznie w formie spółki cywilnej opłacają z tego tytułu wszystkie składki, jakie opłacaliby, gdyby prowadzili działalność jednoosobową. Do tego opłacają składkę na ubezpieczenie zdrowotne według zasad właściwych dla wybranej przez każdego z nich formy opodatkowania.

Zgłoszenia do ubezpieczeń w ZUS w omawianych okolicznościach dokonuje indywidualnie każdy ze wspólników w formularzu ZUS ZFA. Jeśli będą zatrudniani pracownicy to należy także dokonać zgłoszenia płatnika na formularzu ZUS ZPA.