Profilaktyczne badania lekarskie w ostatnim dniu niezdolności do pracy

Zgodnie z art. 229 § 3 kodeksu pracy, zarówno okresowe, jak i kontrolne badania lekarskie powinny być przeprowadzane „w miarę możliwości” w godzinach pracy.

W literaturze tematu przyjmuje się, że zwrot „w miarę możliwości” należy odnosić do przypadków, gdy godziny pracy danego pracownika pokrywają się z godzinami otwarcia placówki medycznej, w której ma on poddać się badaniom lekarskim. W praktyce, tak rozumiana możliwość z reguły nie będzie zachodziła w przypadku pracowników świadczących pracę na II i III zmianie. Co do zasady bowiem badania profilaktyczne rozpoczynają się wizytą w punkcie poboru krwi, który z reguły otwarty jest w godzinach przedpołudniowych. Potem następują wizyty u kolejnych lekarzy specjalistów, zakończone wizytą u lekarza medycyny pracy, który na podstawie wyników badań przeprowadzonych przez laboratorium oraz jednostkowych orzeczeń lekarzy specjalistów wydaje orzeczenie w przedmiocie zdolności pracownika do pracy na danym stanowisku pracy. W zależności od nasilenia pracy danej placówki medycznej, proces ten może trać nawet do kilku godzin i nierzadko pokrywa się z godzinami zwyczajowo przypadającymi na harmonogramowe godziny pracy pierwszej zmiany. Jeżeli zatem pracownik świadczy pracę na II lub III zmianie, to pracodawca może od niego wymagać, aby poddał się badaniom lekarskim przed rozpoczęciem pracy w danym dniu i po uzyskaniu orzeczenia potwierdzającego zdolność do pracy na danym stanowisku stawił się do pracy na swojej zmianie.

Tak rozumianego zwrotu „w miarę możliwości” nie należy natomiast odnosić do sytuacji przedstawionej w zapytaniu. Tym samym, pracodawca nie może wymagać od pracownika, aby ten poddał się kontrolnym badaniom lekarskim w dzień poprzedzający jego powrót do pracy po długotrwałej nieobecności spowodowanej chorobą. Badania kontrolne, których celem jest ustalenie zdolności do pracy na danym stanowisku nie powinny odbywać się w okresie trwającego zwolnienia lekarskiego, nawet gdyby miał to być ostatni dzień nieobecności spowodowanej chorobą.

A zatem, pierwszym dniem, w którym badania te mogą zostać przeprowadzone jest dzień powrotu pracownika do pracy. Jeżeli w tym dniu nie jest możliwe ich przeprowadzenie w placówce medycznej, z  którą pracodawca ma podpisaną umowę w zakresie pełnienia zadań służby medycyny pracy, wówczas wskazanym byłoby skierować pracownika do innej placówki. Należy przy tym pamiętać, że jeżeli alternatywna placówka znajduje się w innej miejscowości, pracownikowi będą przysługiwały należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.